Tom-Jan Meeus: ‘Overheid, let op! Check hoe verweven je bent met het Amerika van Trump’
‘In de VS wordt nu alles wat zeker was, onzeker gemaakt. Met die onzekerheid moet iedereen rekening houden. Ook overheden.’ Dat zegt NRC-journalist Tom-Jan Meeus in de podcast die Overheid van Nu maakte op de Dag van het Bestuur.
In de VS wordt nu dagelijks een aanval gedaan op de scheiding der machten. En dus, schrijft Tom-Jan Meeus in NRC, is het elementair dat Nederland niet alleen nadenkt over Europese militaire zelfstandigheid, maar ook over een Amerika dat de eigen rechtsstaat ondermijnt, zo niet vernietigt. Is zakendoen met de VS dan nog verstandig? Is uitlevering van Nederlandse verdachten in Amerikaanse strafzaken gelegitimeerd? Kan het Nederlands-Amerikaanse Belastingverdrag voortbestaan? De samenwerking met de FBI en DEA? Met Amerikaanse inlichtingendiensten? Met Amerikaanse wetenschappers?
Tom-Jan Meeus: ‘We zijn economisch en cultureel zeer verfijnd verweven. We werken mogelijk straks samen met instituten die in heel andere rechtsstaat opereren. Wij zouden zeggen: geen rechtsstaat meer.’
‘Dat kan grote gevolgen hebben. Stel, je bent een willekeurige gemeente in Nederland en je hebt een contract met een Amerikaans bedrijf. En nu komt dat Amerikaanse bedrijf zijn verplichtingen niet na. En nadat je dat hebt geadresseerd en er argumenten over en weer zijn gegaan, zegt dat bedrijf: je kunt de pot op. Normaal gesproken ga je dan naar de rechter. Maar kun je bij de Amerikaanse rechter nog je gelijk halen?’
Hoe moet de gemiddelde ambtenaar of bestuurder zich verhouden tot de ontwikkelingen in de VS?
Meeus: ‘Opletten! Je moet nadenken welke verwevenheid zich onder jouw bewind bevindt. En wat de risico’s zijn. Dit is geen kleinigheid. Nederlandse overheden zullen allerlei vormen van samenwerking en contracten hebben, waarvan ze vergeten zijn dat ze ze hadden. Ik noem maar wat: ik log dagelijks in op het Amerikaanse Windows-systeem van de krant. En zo zijn er op dagbasis honderden voorbeelden te noemen.’
Is de volgende stap dat we die verwevenheid gaan ontdoen?
Meeus: ‘Die verwevenheid zo verfijnd, die is niet gemakkelijk te ontdoen. Zoals de Amerikanen zeggen: you cannot unscramble scrambled eggs. Ik zou in ieder geval voorzichtig zijn met het aangaan van nieuwe contracten.’
Beluister de podcast hier: