Over- of ondergewaardeerd? ‘Bestaanszekerheid… niemand die nog weet wat het betekent’
Wanneer het zicht op de waarheid steeds troebeler wordt, moeten de media en het recht de burgers grip bieden op de wereld om hen heen. In plaats daarvan ‘worden deze instituten zelf steeds vaker verdacht gemaakt’, ziet journalist Sheila Sitalsing. Volgens haar is de ambtenaar nu onmisbaar in het herstel van politiek en bestuurlijk vertrouwen. Diens wapen? Klare taal! ‘Blijf weg van conceptuele containerbegrippen. Dat wekt enkel argwaan.’ In een nieuwe aflevering van ‘Overgewaardeerd/Ondergewaardeerd’ vertelt zij over de rol van taal in publieke opinievorming.
De media zijn van oudsher ‘een onmisbare pijler in de ondersteuning van ons democratisch bestel’. Tegelijkertijd worden zij in die functie van waakhond steeds vaker van valsheid beticht. Voor Sheila Sitalsing hoogtijd om orde op zaken te stellen. ‘Dan moet ik zeggen: ondergewaardeerd!’
Sitalsing is van huis uit econoom en werkt als journalist en schrijver bij de Volkskrant en NPORadio1. In de krant schrijft zij wekelijks politieke columns, op de radio presenteert zij onder meer het programma ‘Met het oog op morgen’. De rode draad in haar werk: de relatie tussen burger en overheid. Volgens haar is het aan de ambtenaar om de banden met de samenleving te herstellen door voorbij de politieke beeldspraak te reiken. En op basis van begrijpelijke communicatie het mechanisme van publieke opinievorming in ere te herstellen.
Het gevaar is dat mensen straks niet meer weten wat nog echt is en wat niet, ziet Sitalsing. ‘Het wordt steeds moeilijker om nepnieuws van echt nieuws te onderscheiden. Als je daarbij de kwaliteitsjournalistiek ter discussie stelt, niet alleen vanuit de marge, maar ook vanuit het centrum van de macht, dan ondermijn je de geloofwaardigheid van de gehele journalistiek als basisingrediënt van een gezonde democratie.’
Duizenddingendoekjes
Die publieke verwarring ontstaat niet alleen door een toenemende strijd om de “waarheid”, ziet Sitalsing. Ook de taal die de overheid zelf bezigt, draagt momenteel aan die verwarring bij: ‘Bestaanszekerheid is ook zo’n begrip, niemand die nog weet wat het betekent.’ Volgens de columniste verworden zulke termen gaandeweg tot ‘duizenddingendoekjes’, die iedere politicus of bestuurder kan aanwenden om zijn beleid mee te onderbouwen.
Vaak zoekt men volgens haar naar ‘een overkoepelende term die in alle volledigheid duidelijk kan maken waar je aan werkt’. Maar als die term te groot en abstract wordt, wordt het voor de burger steeds ingewikkelder om grip te krijgen op wat er bedoeld wordt; volgens Sitalsing een belangrijke oorzaak van de gestokte dialoog tussen burger en overheid, met alle gevolgen – ‘misverstanden, teleurstelling en wantrouwen’ – van dien. Haar oproep? ‘Houd het concreet en houd het klein!’
Verder gaat Sitalsing in op begrippen als ‘de rechtsstaat’, ‘de participatiesamenleving’ en ‘de polder’.
Overgewaardeerd/Ondergewaardeerd
In de videorubriek van Overheid van Nu interviewen we dwarsdenkers in en rond het openbaar bestuur aan de hand van actuele begrippen.