Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe I en II: ‘Niet méér beleidmaken, maar hands-on resultaten boeken’

Artikel | 16-04-2024 | 13:16

Erik Bos woont in Gasselte, een plaats tussen Groningen en Emmen. In het dorp, dat ongeveer 1.900 inwoners telt, woont hij met veel plezier. En dat is kenmerkend voor veel Drentenaren. ‘De meeste mensen in Drenthe beoordelen hun levenskwaliteit met een duim omhoog’, vertelt Erik. ‘Je woont in het groen, mensen kijken naar elkaar om en de woonlasten zijn over het algemeen lager dan in de randstad.’ Maar de dunbevolktheid in Drenthe heeft ook nadelen.

‘Laaggeletterdheid, armoede en kansenongelijkheid zijn opgaven die je niet in één keer oplost’

Meer ouderen en minder kansen

Inwoners van Zuid- en Oost-Drenthe leven minder lang dan in de rest van Nederland. Dat heeft te maken met de geschiedenis van veenwinning in het gebied, volgens Erik. Door veenwinning in de tweede helft van de 19^e eeuw kwamen veel mensen naar het zuidoosten van Drenthe. Werken en leven in de zogenaamde veenkolonies was hard. Voor de Tweede Wereldoorlog stortte de turfindustrie in elkaar.

Sindsdien zijn veel jongeren vertrokken naar de randstad en zijn de mensen die nog in Drenthe wonen vaak praktisch opgeleid. Mensen die met pensioen zijn, moeten vervangen worden door mensen met nieuwe skills. ‘Die sociale context is bepalend voor je toekomst’, zegt Erik. ‘Als je niet universitair geschoold bent, heb je vaak minder kansen. En dat zegt veel over de problemen waar we in de regio mee te maken hebben. Laaggeletterdheid, armoede en kansenongelijkheid zijn opgaven die je niet in één keer kunt oplossen.’

‘De samenwerking met andere partijen dan overheden levert nieuwe inzichten op en creëert ruimte om te experimenteren’

Doen en uitproberen

De Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe moet daar stap voor stap verandering in brengen. Inmiddels is dit de tweede Regio Deal voor de regio (zie kader). In principe is het hoofddoel hetzelfde: de generatie die nu opgroeit moet dezelfde kansen hebben in 2050 als in de rest van Nederland.

‘Door de samenwerking met andere partijen dan overheden krijg je een ander soort gesprek’, zegt Erik. ‘Het levert nieuwe inzichten op en het creëert ruimte om te experimenteren. Met de Regio Deal maken we geen beleid. Het is vooral een kwestie van doen en uitproberen en inzetten op hands-on resultaten.’

Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe I Looptijd: 2019 t/m 2023. 40 miljoen euro beschikbaar, waarvan 20 miljoen van het Rijk. Pijlers: wonen, werken en welzijn. Ondertekenaars: gemeenten Aa en Hunze, Borger-Odoorn, Coevorden, Emmen, Hardenberg en Hoogeveen, de provincie Drenthe en de ministeries van BZK, OCW, VWS, EZK en LNV. Samenwerking met: inwoners, ondernemers, scholen, zorgverleners, woningcorporaties en onderzoekers.

Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe II Looptijd: 2024 t/m 2027. 60 miljoen euro beschikbaar, waarvan 30 miljoen van het Rijk. Programmatische lijnen: zorg & welzijn, economische structuurversterking, aantrekkelijke regio en een leven lang ontwikkelen. Ondertekenaars: gemeenten Borger-Odoorn, Coevorden, Emmen, Hardenberg en Hoogeveen, de provincies Drenthe en Overijssel, en de ministeries van BZK, OCW, VWS, EZK, SZW en IenW. Samenwerking met: het regionale bedrijfsleven, kennisinstellingen, woningbouwcorporaties, zorg- en welzijnsorganisaties, recreatie- en toerismesector en inwoners.

‘Een Regio Deal dwingt je om in vier jaar resultaten te behalen, maar je wilt vooral impact maken op de lange termijn’

Generatielang investeren

Een voorbeeld van zo’n hands-on resultaat is de start van een project in Emmen waarbij het nu mogelijk is voor mbo-verpleegkundigen om de flexibele opleiding te volgen tot hbo-verpleegkundige. Zij volgen de opleiding voor het grootste deel bij het bedrijf waar zij in dienst zijn en zitten een dag per week op school in hun eigen regio. Deze mogelijkheid, waarvoor studenten eerder naar Leeuwarden moesten reizen, helpt bij het tekort aan gekwalificeerd personeel in de zorg- en welzijnssector in de regio. Binnenkort zijn er mensen die afgestudeerd zijn als hbo-verpleegkundige.

Tegelijkertijd is zo’n concrete uitkomst ook het lastige aan de Regio Deal. ‘Kijk bijvoorbeeld naar armoede die overgaat van generatie op generatie’, legt Erik uit. ‘Dat los je niet in vier jaar tijd op. We investeren dus op generatielange basis. Hiervoor de financiën voor elkaar krijgen is ingewikkeld. Aan de ene kant moet je ervoor zorgen dat je resultaten boekt binnen vier jaar – de duur van een Regio Deal. Aan de andere kant moet je erop gericht zijn om impact te maken op de lange termijn.’

‘Als je met andere partijen wilt samenwerken, moet je ook oog hebben voor het perspectief en de voordelen voor de ander’

Samen iets in gang zetten

De andere uitdaging is volgens Erik eigenaarschap. ‘Elke partij zit bij de Regio Deal met dezelfde zeggenschap. Daarom is het belangrijk om goed samen te werken. Zodra je anderen wil betrekken bij de samenwerking moet er een perspectief en een voordeel zijn voor de ander. Daar moet je oog voor hebben. En dat betekent ook investeren in de relatie. In feite is de Regio Deal een middel om organisaties samen te brengen en iets in gang te zetten.’

En dat doet deze Regio Deal door vooral in te zetten op de vier programmatische lijnen. Bedrijven uit de vrijetijdseconomie en maakindustrie krijgen bijvoorbeeld ondersteuning bij het maken van digitaliseringsplannen voor hun bedrijf – dat gebeurt onder meer door middel van scans en workshops waarin samen met (veelal kleine) ondernemers wordt bekeken waar deze staan op het gebied van digitalisering: hebben ze een website? Kun je online bestellen? Gebruiken ze digitale tools voor doelgroeponderzoek? Zo kun je ‘van data-ei tot datakoning’ uitgroeien.

‘Het zijn dit soort hands-on programma’s waar je als ondernemer ontzettend mee geholpen kunt zijn. En die zo dus ook bijdragen aan versterking van de regionale economie’, zegt Erik.

De aansluiting tussen onderwijs en het bedrijfsleven is ook een groot aandachtspunt – zo werd in 2022 in Hoogeveen de IT-Hub geopend, een plek waar business, kennis, innovatie, talent en technologie samenkomen. Partners in deze samenwerking van overheid, onderwijsinstellingen en bedrijven, zijn bijvoorbeeld de verzekeraars TVM en Unigarant. Zij hebben grote behoefte aan goed opgeleid IT-personeel, dat zij via de IT-Hub kunnen vinden. TVM besloot in 2019 in de regio gevestigd te blijven omdat de IT-Hub in het vooruitzicht kon worden gesteld.

‘Gratis subsidie voor een energiezuinig huis’ Dat Regio Deal Zuid- en Oost-Drenthe dicht bij de inwoners staat en hands on is, komt tot uiting in de subsidieregeling van 4000 euro voor verduurzaming van woningen. Momenteel is de regeling even uit de lucht vanwege het overstelpende aantal aanvragen en het feit dat de agenda’s van de energieadviseurs propvol zitten. Maar dat dit op een goede manier werkt, blijkt uit de begeleidende video. Daarin vertelt Rina hoe ze is geholpen door energieadviseur Marianne. Dankzij de subsidie van de Regio Deal kan zij de vloer in haar huis laten isoleren. Marianne heeft haar daarnaast ook de weg gewezen naar het Volkshuisvestingfonds en de Energiebespaarlening. Daarmee kan Rina ook nieuwe kozijnen betalen en ze gaat nog naar zonnepanelen kijken. Ze vertelt hoe ze al jaren op zoek was naar manieren om haar jaren zestighuis te verduurzamen. ‘Maar ik werd van het kastje naar de muur gestuurd; dan is dit echt een verademing. Je wordt gehoord, je wordt gesteund – voor mij is dit heel veel. En ik denk voor vele anderen ook.’

‘Als we echt stappen willen maken, zullen we blijvend moeten samenwerken’

Verder dan vier jaar

Als je het aan Erik vraagt, zit een van de belangrijkste doelen voor de toekomst in het proces. ‘Blijvend samenwerken met iedereen is ontzettend belangrijk als je iets wil bereiken op de lange termijn. Ik hoop dan ook dat we de komende tijd echt stappen gaan zetten om de opgaven in Zuid- en Oost-Drenthe structureel aan te pakken. Onze ambitie reikt verder dan vier jaar.’