Wonen in het aardbevingsgebied deel 3: ‘Mijn eigen starterswoning voor 1,5 ton’

Artikel | 16-10-2023 | 10:31

Lees hier Deel 1 - het begin van de zoektocht naar een woning in het aardbevingsgebied Deel 2 - boerderijwoningen als de oplossing voor het woningtekort?

Ter zake

Mijn hamvraag aan Gerben: Kleiman, adviseur stedenbouw en ruimtelijke kwaliteit van gemeente Het Hogeland: hoe komen mijn vriendin en ik aan een betaalbare starterswoning?

Gerben zegt dat onze timing goed is en biedt de mogelijkheid om aan te sluiten bij zijn project in Bedum, een dorp op 10 kilometer fietsen van het centrum van Groningen. In Bedum is hij vanuit gemeente Het Hogeland bezig met plannen voor een nieuw leeflandschap. Een project in de startfase (met richtmoment eind 2024) met nieuwe en frisse ideeën over het creëren van nieuwe wijken.

Gerben: ‘Wat wij willen is nieuw landschap creëren van hoge kwaliteit met een andere manier van bouwen en financieren. Met aandacht voor natuur, mens en landschap. We willen vanuit de lokale bouwcultuur van wierden (terpen) en borgen (niet adellijke burchten) weer gemeenschappen laten ontstaan, naast elkaar, in een nieuw landschap. Dat is wel tamelijk uniek. We willen een oude traditie van honderden jaren oud herontdekken in de nieuwe tijd.’

Leeflandschap

Gemeenschappen creëren dus. Geen nieuwbouwwijken waarin men afzonderlijk van elkaar leeft, maar juist vanuit de gezamenlijkheid iets nieuws bouwt. Waarbij nieuwe huizen niet als eindproduct worden gezien, maar als middel om elkaar makkelijk te kunnen vinden. Om sociale cohesie aan te moedigen. Om via eigen voorzieningen binding te hebben met de directe omgeving. Vanuit een model wat ze in Denemarken al langer kennen in Brondby Garden City, een leeflandschap in Denemarken.

Gerben wil binnen het leeflandschap starters de mogelijkheid bieden hun eigen woning te bouwen voor een bedrag van 1,5 ton.

‘Twee initiatieven willen zich al bij ons aansluiten. Een circulair zelfbouwproject waarbij toekomstige bewoners eerst een bouwcursus volgen bij een circulaire bouwer met een eigen bouwsysteem. En dan zelf een wierde gaan bebouwen. Daar komt een breed pallet van mensen op af; van ICT’ers eind twintig tot gepensioneerde chirurgen en stratenmakers. Daarnaast zijn we in gesprek met een stro/leembouwclub die in de gemeente al bezig is.’

‘In het bestemmingsplan geef je dan ook geen afgebakende bouwvlakken aan van specifieke woningen, maar woonvlekken met toegestane woningaantallen’

Organisch

Het klinkt als een baanbrekend project in Groningen, en dat is het ook volgens Gerben. ‘De uitkomsten van het project zijn nog onbekend, dat vinden veel mensen eng. Maar juist door organische groei de ruimte te geven, kan er een heel mooi landschap ontstaan. Als overheid vermijden we het liefste risico’s, maar door dat vermijdgedrag zitten we nu wel met een probleem. In Almere in Oosterwold, en in Midden-Drenthe in Lievingerveld, laten ze al zien dat het ook anders kan.’

De voorbeelden die Gerben noemt zijn woongemeenschappen waarbij de ruimte is gegeven aan organische gebiedsontwikkeling. Waar inwoners de ruimte krijgen om hun eigen voorzieningen te creëren.

Woonvlekken

Een open en flexibel bestemmingsplan ziet Gerben als de sleutel. ‘De truc is niet alles van tevoren vastleggen in een rigide bestemmingsplan waar je de komende tien jaar tijd met moeite van kan afwijken. In het bestemmingsplan geef je dan ook geen afgebakende bouwvlakken aan van specifieke woningen, maar woonvlekken met toegestane woningaantallen.

Daar koppel je vervolgens een beeldkwaliteitsplan aan. Dat houdt in dat je vanuit de ruimtelijke doelstellingen kwalitatieve uitgangspunten meegeeft, aangevuld met suggesties en referentiebeelden. Indien nodig kun je het beeldkwaliteitsplan eenvoudig aanpassen.


Naast beleid vergt dat echter ook een andere inhoudelijke rol vanuit de gemeente. Niet kwantitatief toetsen aan het eind, maar inhoudelijk toetsen als sparringpartner.  Continu in dialoog, inspireren en stimuleren.’


Aanstekelijk enthousiasme 


Gerben vertelt er vol passie over. Een passie die aanstekelijk werkt. Zo heeft een vriend van hem al plannen om zijn eigen lokale brouwerij te beginnen in de nieuwe gemeenschap. Zelf bemerk ik bij mezelf ook enthousiasme.

Het is op een andere manier naar wonen kijken, iets wat mij aanspreekt. Ik doe het liefst helemaal niet mee aan de huizengekte. ‘Ik vertrek’–uitzendingen vormen al langer een inspiratie. Maar familie, vrienden, werk, een startkapitaal opbouwen en klimaatverandering, houden mijn vriendin en mij voorlopig in Nederland.

Dat we met z’n allen vastzitten in een systeem waarin we volgens Gerben slaaf zijn van de bank, is voor hem een belangrijke motivatie om dit project op te starten. ‘We leven in een 3D-boekhoudkundig model waarbij hypotheeklasten een schuldensysteem in stand houden waardoor mensen in feite slaven zijn van de bank. Dat leidt tot permanente stress en extreme conformiteit. Een hoge hypotheek leidt tot hoge rentelasten en deze schuld dient te worden terugbetaald, waardoor baanbehoud, risicomijding, alsmede conformeren op de werkvloer en thuis, belangrijk worden. Mijn mening is dat dat Nederland niet verder helpt.”

Om die reden is Gerben binnen zijn leeflandschap-project op zoek naar nieuwe wooncorporaties die het gedachtegoed omarmen en samen de kosten zoveel mogelijk kunnen beperken.

We spreken af dat hij me op de hoogte houdt van zijn project.

In de gemeentelijke woonvisie van Het Hogeland is de locatie bij Bedum meegenomen als uitbreidlocatie. Gemeente het Hogeland houdt daarbij rekening met een bevolkingskrimp in 2035. Mede daarom profileert de gemeente zich als een aantrekkelijke woongemeente, juist ook voor starters als ik. Met geld vanuit het Nationaal Programma Groningen wordt er aan diverse projecten gewerkt, waarbinnen het wonen en leven op de wierden een groot thema is. Op een fijne manier wonen in de gemeenschap, waarbij je tegelijkertijd zo in de stad Groningen bent of bij de Waddenzee. Lees hier alles over het programma in gemeente Het Hogeland vanuit het Nationaal Programma Groningen.