Ik wil wonen in het aardbevingsgebied van Groningen – deel 2
Het hoge woord is eruit. Per 1 oktober gaat de gaskraan dicht. Voor veel Groningers is dit een historisch moment. Tijd om vooruit te kijken, door de pijn en de zorgen heen. Onze Groningen-correspondent Douwe de Vries gaat onderzoeken of jongeren in Groningen wel vooruit kúnnen kijken. En dan specifiek, of zij in staat zijn om een woning te kopen in het aardbevingsgebied van Groningen. Douwe, zelf ook een starter op de woningmarkt, onderzoekt of hij een potentiële koopwoning in dit specifieke gebied kan vinden. Deze zomer neemt hij u mee op zijn zoektocht. Vandaag deel 2 met als centrale vraag, zijn boerderijwoningen de oplossing voor het woningtekort?
Vanaf het Forum naar Feerwerd
Eerst even terug naar deel 1 van de zoektocht. Het stuk eindigt met Boerderijwonen als dé oplossing voor het woningtekort: 'het klinkt logisch in een tijd waarin boerenbedrijven (soms moeten) stoppen, en wij als starters geen enkele woning kunnen bemachtigen. Toch is het geen abc’tje, en stranden goedbedoelde initiatieven in een doolhof aan overheidsregels. Het lijkt mij een goede reden om eens een kijkje te nemen bij de oude boerderij van mijn oma, waar het wél is gelukt. Is er ‘ruimte in de regels’ gevonden? Is er een gouden formule die te kopiëren is in de rest van Nederland? Is dit de manier waarop ik een woning ga vinden? Op naar Feerwerd, tot over 2 weken!'
Donderdag 10 augustus ’23
Twee weken later zit ik op de fiets naar Feerwerd. Op weg naar de boerderij die al eeuwenlang in onze familie zit. Onderduikers vonden hier in een schuilplek tijdens de oorlog. Mijn oma is er geboren, haar broertje woont er nog. Na een klein uur fietsen, door stad, langs het Zernike van de studenten, langs de oude kerkjes op terpen, dwars door de weilanden, zie ik de karakteristieke molen van Feerwerd. Een klein dorp in Groningen met 170 dorpsbewoners. Oom Jan (77) is daar één van.
Hij is geboren op de boerderij, heeft de boerderij als boer samen met zijn vrouw overgenomen en is er vervolgens nooit meer weggegaan. Om ook tijdens hun pensioen op de boerderij te kunnen blijven wonen en de hoge kosten van het onderhoud (10.000 euro per jaar) en het opknappen van de boerderij te kunnen dragen, hebben ze boerderij omgebouwd tot vijf energiezuinige woningen. In de voorste woning wacht Jan mij op, zijn vrouw is inmiddels overleden.
Acht jaar lang strijden om vergunningen
Als ik aan de keukentafel aan de koffie met Groninger koek zit, begint mijn oom te vertellen. De transformatie van de boerderij, en de weg ernaartoe, is hem niet in de koude kleren gaan zitten.
‘Boerderijwoningen zijn inderdaad een goede oplossing voor het woningtekort, maar dan moet het niet zo gaan als hoe het bij ons is gegaan. Ik heb vier jaar in de stress gezeten, we hebben acht jaar moeten strijden om de vergunningen rond te krijgen. Telkens kregen we een ‘nee’ van de provincie, terwijl de mensen van de gemeente Winsum het een prachtig plan vonden.
We hadden ook een prachtig plan. Het paste precies in de omgeving. Wij konden zo op de boerderij blijven wonen, het dorp kreeg nieuwe woningen ter beschikking om de leefbaarheid in stand te kunnen houden. Goed voor ons, goed voor het dorp, goed voor de provincie. Juist ook voor de provincie zou ik zeggen, omdat er zo een traditionele kop-hals-rompboerderij, een karakteristieke Groningse boerderij zoals ze zeggen, in stand zou blijven.
Toch kregen we een nee. Telkens weer. Zonder een direct aanwijsbare reden. Onze dossiers hadden we op orde, we waren op alles voorbereid, maar kregen het er niet door. Mijn gevoel zegt nog weleens dat het te maken had met het grote icoon- en bouwproject van de provincie Groningen, de Blauwe Stad, dat niet zo lekker liep. Ze konden het gewoon niet verkroppen dat een boertje uit Feerwerd het wel voor elkaar zou krijgen om mooie nieuwe woningen te creëren.’
Ontmoedigend
‘Het was een ontmoedigingsbeleid. Echt ontmoedigend. Kijk, je moet aan de bouweisen voldoen, en ja het aangezicht van het dorp moet mooi blijven, dat snap ik allemaal wel. Maar dat hadden wij gewoon voor elkaar. Dan begrijp je gewoon niet waar het hem in zit. En dat is frustrerend, omdat wij juist het idee hadden dat we met iets moois en iets goeds bezig waren.'
De emotie van het hele proces is nog steeds voelbaar op de Dataheerd. Mijn oom begint sneller te praten, schudt vaak met zijn hoofd en krabt soms wat onrustig over zijn overhemd. De stress die hem vier jaar lang heeft gesloopt, komt weer naar boven. Mijn vader zegt weleens dat Groningers altijd weerbaar zijn en door blijven ‘broezen’, totdat je ze raakt op onrechtvaardigheid. Dan maak je iets los wat ik aan de keukentafel in het rustige Feerwerd zie gebeuren.'
Nieuwe bewoners uit het westen
Sinds 2012 zijn de woningen op de boerderij dan toch in gebruik genomen. Niet door starters uit het dorp, wel door oudere mensen uit het westen. Ik besef me dat een boerderijwoning voor een starter nog even sparen is. Jan is in ieder geval blij dat hij kan blijven wonen op de plek die hem en die onze familie zo dierbaar is. De weg ernaar toe had alleen veel minder slopend moeten zijn. Iets wat volgens hem inmiddels ook is verbeterd, door de woningnood.
Er is hoop
Op het Forum aangekomen, dat deze zomer mijn uitvalsbasis is, lees ik over andere ‘boerderijwoning initiatieven’ in het Dagblad van het Noorden. Ook daaruit blijkt dat er meer beleidslucht nodig is, wat ambtenaren kan helpen in het proces en daarmee welwillende boeren kan helpen.
Ik besluit een ambtenaar van het Hogeland te bellen. Gerben Kleiman, een atypische denker die ik eerder sprak in Bad Nieuweschans. Daar sprak hij woorden als ‘dat we als overheid vergeten waar het om gaat, de boel inhoudelijk vooruit helpen. En je voor alle formele processen en regels al in gesprek moet gaan met enthousiaste burgers, op een informele manier. Als overheid ben je dan een vertrouwenspersoon, in plaats van een vervelende organisatie die dromen kapot maakt.’
Hij is niet verrast door het verhaal van oom Jan. En is zelf bezig om juist dit soort processen makkelijker te laten verlopen. Dat geeft hoop. Ook geeft hij mij persoonlijk hoop, door Groningen ‘het walhalla voor starters te noemen’. Hij is bezig met een project waar starters voor 150.000 hun eigen circulaire huis kunnen bouwen en vraagt of ik interesse heb. De volgende stop van de serie is bekend!
|
De behoefte aan extra woningen in de hele provincie is groot. De afgelopen jaren is er veel gebouwd in de stad Groningen, Regio Groningen-Assen en Blauwestad. Hier liggen voor de komende periode nog steeds grote opgaven. Ook willen we werken aan fijne woonplekken in de dorpen op het platteland. We zien dat er behoefte is aan kleinschalige woningbouw, zowel in Stad als Ommeland. Bij dit soort woonwensen is de gemeente als eerste bestuurslaag aan zet. Zij staan het dichtst bij onze inwoners, weten het beste invulling te geven aan de woonwensen van dorpen en kunnen maatwerk leveren. Bestaande (karakteristieke) gebouwen een woonbestemming geven is een mooie manier om woonruimte te creeren zonder nieuwe ruimte te gebruiken. Het verbeteren en verduurzamen van de bestaande woningvoorraad heeft onze bijzondere aandacht. ‘De Groninger voorop’, is ons credo. En daarbij laten wij niemand achter. Iedereen doet mee en iedereen doet ertoe. Bij de bouw van nieuwe woningen bedienen we alle doelgroepen. Samen met gemeenten, woningbouwcorporaties, ontwikkelaars en lokale werkgevers maken we plannen voor passende woningen. Senioren verdienen een veilige plek in een vertrouwde omgeving om zorgeloos oud(er) te worden. Jonge starters verdienen een kans op een betaalbare woning in hun eigen dorp. Lees hier het hele coalitieakkoord, of bekijk meer over de verbouwing van de boerderij van Oom Jan: |