Twee jaar Wind in de zeilen: 'Den Haag voelt nu echt dichtbij!'
Een nieuwe manier van interbestuurlijk samenwerken: zo luidt het antwoord op de vraag wat het compensatiepakket Wind in de zeilen betekent voor betrokkenen vanuit de gemeente, de provincie en het rijk. Het pakket is twee jaar geleden samengesteld nadat de beloofde marinierskazerne niet gerealiseerd kon worden. Hoe staat het nu met de uitvoering van de gemaakte afspraken en plannen uit het pakket?
|
Op 28 juni 2020 is een bestuurlijk akkoord bereikt over het compensatiepakket dat is opgesteld door speciaal adviseur Bernard Wientjes: Wind in de zeilen. Het kabinet, de provincie Zeeland, de gemeente Vlissingen en het waterschap Scheldestromen bereikten akkoord over dit pakket dat als compensatie geldt voor het niet realiseren van de beloofde marinierskazerne. Het pakket loopt tot 2030 en heeft een omvang van 650 miljoen euro. Vanuit de rijksoverheid dragen alle departementen bij aan het pakket ter bevordering van een goede samenwerking tussen rijk en regio. Op lange termijn moet het pakket meer dan duizend banen opleveren. |
Op een zonnige herfstdag ontmoeten het rijk, de provincie, de gemeente en verschillende betrokken partners elkaar op de tweede netwerkbijeenkomst in Vlissingen. Op de naamstickers die er worden uitgedeeld, is naast iemands naam ook te lezen voor welke overheidslaag diegene werkt. Opvallend veel mensen hebben 'Gemeente Vlissingen' onder hun naam staan.
'Het is voor hen natuurlijk ook een thuiswedstrijd,' zegt Pauline Van ’t Zelfde. Van ’t Zelfde is, samen met Dirk Spannenburg, vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het aanspreekpunt voor alle departementen die meewerken aan Wind in de zeilen. 'Maar ik zie gelukkig ook meerdere ambtenaren van de provincie en van de meeste ministeries zijn er ook mensen gekomen.' Ze verwelkomt alle genodigden bij de ingang. De dag start met een gezamenlijke lunch in het café van de bioscoop. We hoeven niet lang binnen te zitten, want ’s middags staat er zowel een fietstocht als een bustocht op de planning. In de Zeeuwse herfstzon bezoeken we verschillende projecten waar de afgelopen periode hard aan is gewerkt.
'Den Haag voelt nu echt dichterbij!'
Interbestuurlijk samenwerken pur sang
'Voor de komende tien jaar is er geld gereserveerd vanuit het rijk voor Zeeland,' vertelt Eveline de Jong tijdens de lunch. De Jong coördineert vanuit de gemeente de uitvoering van de verschillende plannen. De plannen zijn onderverdeeld in verschillende fiches met elk een gericht doel (zie overzichtskader onderaan het artikel). 'Het plan is onder stoom en kokend water tot stand gekomen.'
De Jong is vanaf het begin al betrokken bij Wind in de zeilen. 'Het is mooi om te zien dat de boosheid die er aan het begin nog was, is omgeslagen naar enthousiasme. Den Haag voelt nu echt dichterbij.'
Naast dat er binnen de fiches veel samenwerking is tussen rijk, provincie en gemeente, is er tussen de fiches zelf ook veel samenhang. 'Het zijn geen losse eilandjes met ieder eigen projecten. Het lijkt soms wel een spinnenweb waarbij alles op elkaar inhaakt,' vertelt De Jong. De eindverantwoordelijkheid van de doelen van de fiches ligt bij de stuurgroep en dus ook bij alle drie de overheidslagen.
'Je moet het samen doen'
Gemeentesecretaris Richard Wiskerke was destijds ook betrokken bij de invulling van het compensatiepakket. Hij neemt na de lunch het woord. 'Bij de daadwerkelijke implementatie van het pakket komt ook een stukje onderschatting kijken,' vertelt hij eerlijk. 'Het vergt gewoon veel moeite om met zoveel betrokken partijen de plannen te realiseren.'
Hij benadrukt daarom ook dat het heel belangrijk is dat iedereen vandaag naar Vlissingen is gekomen. 'Rijk en regio hebben in de onderhandelingen ook recht tegenover elkaar gestaan. We leken toen een ander belang te hebben, maar we hebben wel gemerkt dat we allemaal hetzelfde belang dienen. Wat goed is voor Zeeland is goed voor het rijk en wat goed is voor het rijk is ook goed voor Zeeland.'
'Kennismaken en verbinding maken is veel belangrijker dan alleen vechten voor je eigen dorp, gemeente of stad. Je moet het samen doen.'
Bij de aanwezigen in de zaal heerst dezelfde tendens. Ze zijn blij dat iedereen elkaar op deze dag kan ontmoeten en spreken. Zeker omdat de plannen middenin de coronapandemie zijn ontstaan, is iedereen extra opgetogen dat ze elkaar nu 'in het echt' kunnen spreken. Dit blijkt ook uit de mentimeter (een interactieve tool waarbij het publiek antwoord heeft op vragen die via hun smartphone binnen komen, red.) die Wiskerke en uitvoeringsregisseur Riedstra afnemen met de zaal.
Op de vraag waar de aanwezigen aan denken bij het horen van Wind in de zeilen zijn de meeste antwoorden: samenwerking, vooruitgang, met elkaar en samen sterk.
|
Het fiche bereikbaarheid is gericht op het verbeteren van de verbindingen tussen Vlissingen en Zeeland en de Randstad, Brabant en Vlaanderen. Het verbeteren van de bereikbaarheid is een randvoorwaarde voor de sociaaleconomische structuurversterking in algemene zin en in het bijzonder voor de Law Delta (fiche B) en het op te richten Delta Kenniscentrum (fiche C). (Uit: Voortgangsrapportage). |
Snellere intercity’s en deelfietsen
Na het plenaire gedeelte stappen we in groepjes op de fiets of in de bus. Er is een route uitgestippeld langs een aantal van de fiches die onderdeel zijn van Wind in de zeilen. Bij de indeling van de groepjes is rekening gehouden met de verdeling tussen mensen die voor het rijk, de provincie, de gemeente en partners werken.
De eerste stop van de fietstocht is het stationsgebied. Zeeland kan soms ver weg voelen van de rest van Nederland. Om die afstand te verkleinen investeert het ministerie van I&W vijf miljoen euro in slimme mobiliteit zoals carpooling apps, deelfietsen, goede bus- en treinverbindingen. 'Er rijdt sinds december 2021 al een extra intercity tussen de Randstad en Zeeland. Ook zijn er plannen om de treinen aan te sluiten op de HSL (hogesnelheidslijn) waardoor de reistijd naar Amsterdam met zestig minuten wordt verminderd,' vertelt Kirsten Bosman van de provincie Zeeland enthousiast.
|
Er is een groot verschil tussen de arbeidsmarktsituatie van Zeeland in het algemeen (voor de coronacrisis was er in de provincie als geheel reeds sprake van krapte) en de situatie in Vlissingen en Zeeuws-Vlaanderen. Hier is de werkloosheid relatief hoog en langdurig. Ook is het beroep op de bijstand groot. Door slim te verbinden met het programma Perspectief op Werk in Zeeland kunnen de extra banen die voortkomen uit de maatregelen vanuit Wind in de zeilen ook benut worden voor deze werkzoekenden. Zij kunnen - met de nieuwe banen in het vooruitzicht - (om)geschoold worden. De bestaande infrastructuur in de arbeidsmarktregio wordt benut voor een aanpak voor Vlissingen en omgeving. (Uit: Voortgangsrapportage). |
'Iedereen verdient een plekje in de maatschappij.'
Van bijstandsuitkering naar een baan
De route leidt ons na het Stationsgebied langs het water richting Orionis Walcheren. Orionis Walcheren ondersteunt de inwoners van de gemeenten Middelburg, Vlissingen en Veere op het gebied van inkomen, werk en schulden. We worden enthousiast ontvangen door de baliemedewerkers en we lopen langs verschillende werkplaatsen naar een lokaal. Daar wachten Zeeuwse bolussen en verse koffie op ons.
Het doel van Orionis is om mensen met een bijstandsuitkering de kans te geven om een opleiding te volgen om uiteindelijk weer aan het werk te gaan. 'Er is veel onbenut arbeidspotentieel. Dat zien we hier in deze regio. En daar proberen we met de mensen aan te werken,' legt Kim van Limbergen uit. Van Limbergen werkt als manager Werk bij Orionis en vertelt enthousiast waar Orionis mee bezig is.
'Iedereen verdient een plekje in de maatschappij. Door mensen hier te zien en te kijken welke opleiding bij hen zou passen, dragen we hier hopelijk aan bij.'
Wind in de zeilen zorgt ervoor dat Orionis nieuwe routes kan bewandelen om meer mensen aan passend werk te helpen. Zo worden er op dit moment 22 mensen opgeleid in de bouw en zijn er vijf (om)scholingstrajecten haven/logistiek gestart en starten de eerste (om)scholingstrajecten zorg in september 2022.
|
Binnen de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) neemt het aantal gedetineerden met extreme vlucht-, veiligheids- en maatschappelijke risico's gestaag toe. Voor deze gedetineerden is een hoog tot zeer hoog beveiligingsniveau noodzakelijk. De bestaande voorzieningen zitten echter tegen het maximum van hun capaciteit. Een tweede extra beveiligde inrichting is gewenst. Dit wordt gecombineerd met de vestiging van het Strategisch kenniscentrum voor georganiseerde ondermijnende criminaliteit aan het Bellamypark in de Vlissingse binnenstad. (Uit: Voortgangsrapportage). |
Criminaliteitsopsporing in Vlissingen
Via het havengebied komen we aan bij de laatste stop van de middag. Een prachtig historisch pand huisvest het Strategisch Kenniscentrum voor Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit (SKC). We worden door John Tamerus, plaatsvervangend directeur SKC, rondgeleid door het pand.
Het SKC is onderdeel van fiche B, Law Delta. Het doel van het centrum is om een integraal, gezaghebbend en strategisch beeld te krijgen van de aard, omvang, ontwikkelingen en trends in de georganiseerde en ondermijnende criminaliteit. Law Delta bestaat naast het SKC ook nog uit het Justitieel Complex Vlissingen (JCV). Die laatste is nog niet operationeel.
Directeur Tom Driessen is blij dat het SKC dat wel is. 'We zijn het eerste vlaggenschip dat vooruitgaat.' Omdat het centrum al vrij snel operationeel moest worden, woonden de meeste medewerkers buiten Zeeland. Inmiddels woont de helft van de medewerkers in Zeeland. 'Ook medewerkers van buiten Zeeland vinden het hier hartstikke mooi is, kijk alleen al het pand waar we zitten!' De medewerkers die buiten Zeeland wonen, werken meestal twee of drie dagen in Vlissingen, waarbij ze in Zeeland blijven overnachten.
Het doel is ook dat op termijn meer mensen uit de regio worden aangetrokken om bij het SKC te komen werken. Ook is er al veel samenwerking met studenten uit de buurt die onderzoek doen binnen het SKC.
Van plannen naar de eerste paal
Bij terugkomst bij de bioscoop komt wethouder Albert Vader tegelijkertijd aan. Hij kijkt terug op een vruchtbare dag. Wind in de zeilen laat zien dat interbestuurlijk samenwerken op heel veel vlakken succesvol kan zijn, maar dat het ook de nodige uitdagingen met zich meebrengt. Bij veel fiches zijn veel verschillende partijen betrokken. Dit zorgt enerzijds voor meer expertise, maar kan anderzijds ook tegenwerken. Hoe meer partijen betrokken zijn bij de verschillende projecten, hoe langer de uitvoering op zich laat wachten.
Vader vertelt dat dit aan het begin soms voor wat ongeduld bij de inwoners zorgde. Voordat de plannen gerealiseerd kunnen worden, moeten ze eerst gemaakt worden. Dat kost tijd. Zoals Wiskerke aan het begin van de dag al noemde, dienen alle betrokken partijen hetzelfde belang. 'Het is mooi om te zien dat op zo’n dag als vandaag de plannen van Wind in de zeilen zichtbaar worden. Inwoners zien pas iets van die 650 miljoen euro als de eerste paal de grond in geslagen is. Fijn dat dat nu steeds meer zichtbaar gaat worden.'
|
Het pakket Wind in de zeilen is onderverdeeld in elf fiches die samen voor een versterking op sociaal- en economisch gebied van de regio moeten zorgen. Aan elke fiche werken gemeente, regio en rijk samen aan het behalen van de beoogde doelen. A. Vergoeden van gemaakte kosten (afgerond) B. Law Delta: Het realiseren van een Justitieel Complex Vlissingen op het terrein waarop de marinierskazerne gebouwd zou worden. Dit wordt gecombineerd met de vestiging van het Strategisch kenniscentrum voor georganiseerde ondermijnende criminaliteit aan het Bellamypark in de Vlissingse binnenstad. C. Oprichting Delta Kenniscentrum: Hier werken de Zeeuwse kennisinstellingen (HZ University of Applied Sciences, Scalda en University College Roosevelt) samen met Universiteit Utrecht en Wageningen University & Research en het NIOZ (Nederlands Instituut voor onderzoek der Zee) op de Kenniswerf in Vlissingen aan water, voedsel en energie. D. Fysieke ontwikkeling Kenniswerf Vlissingen E. Vergroten vermogen Investeringsfonds Zeeland (afgerond) F. Bereikbaarheid G. Industrie en haven H. Zorg I. Arbeidsmarkt: impuls werkzoekenden J. Aardgasvrije wijken K. Ontvlechten Evides en PZEM: Het commerciële bedrijf Provinciale Zeeuwse Energiemaatschappij (PZEM) bestaat uit onder meer Evides, een handelskantoor en de Sloecentrale. Eén van de afspraken in het bestuursakkoord is dat partijen gezamenlijk de voor- en nadelen onderzoeken van een mogelijke ontvlechting van drinkwaterbedrijf Evides en PZEM. Een afsplitsing van Evides zou de Zeeuwse overheden eerder in de tijd in staat stellen om de dividenden van Evides aan te wenden voor hun eigen (relatief zwakke) financiële positie, dan wanneer Evides onderdeel zou blijven van PZEM. |