Op zoek naar houvast in onzekere tijden? Luister, lees en ga naar Onzekere Zaken

Artikel | 13-10-2021 | 17:26

Het onmogelijke denkbaar maken

In april 2020 startte De Jong met ‘Nederland na corona’ – een serie online sessies compleet met break-outrooms, waarin publieke professionals, kunstenaars, wetenschappers en ontwerpers met elkaar praatten over hoe je nou navigeert als alles onzeker is. 

Waarom juist met die mensen? De Jong: Omdat wetenschappers, ontwerpers en kunstenaars anders denken dan publieke professionals - die worden geacht resultaten te leveren, hebben een grote behoefte aan controle en hebben zo in hun denken maar een beperkt arsenaal aan mogelijkheden ter beschikking. Maar dat volstaat dus niet meer.’

‘We hebben mensen nodig die het onmogelijke denkbaar maken. Alleen al omdat we steeds meer zien dat het ondenkbare mogelijk blijkt. Wie had tot voor kort gedacht dat we zouden worden getroffen door zo’n pandemie? Dus we moeten wel leren wendbaar te zijn in een wereld vol onzekerheid.’ 

Kader en handvatten 

Een van de deelnemers aan ‘Nederland na corona’ was futurist/toekomstdenker Tessa Cramer: ‘Het viel me op hoe veel energie er was. Ik vond het zo inspirerend dat ik niet meer weg wilde. Ik wilde blijven en blijven meedoen. En dat gebeurde ook.’

De ‘Nederland na corona’-sessies mondden uit in de verkenning ‘Onzekere Zaken’, die BZK samen met BrabantKennis en Fontys Hogescholen organiseert. Cramer speelt, samen met componist Merlijn Twaalfhoren, een hoofdrol in de 8-delige podcast – de eerste drie delen zijn al verschenen.

Zij was één van de makers van de Gids voor Onzekere Zaken – een werkboek met, naast een methodisch en theoretisch kader, ook praktische handvatten die grip geven in veranderende omstandigheden. En Cramer houdt op 25 november tijdens het Onzekere Zaken-festival in Tilburg haar lectorale rede als lector Designing the Future aan de Fontys Academy for Creative Industries. 

Toekomstscenario’s

Dus, als je haar als toekomstdenker vraagt naar een toekomstscenario, wat krijg je dan? Cramer: ‘Ik krijg van bestuurstafels vaak de vraag om een toekomstscenario, waarbij de gedachte is: dan weten wij tenminste wat we moeten doen. Maar ik bied dat soort scenario’s niet – ze komen toch niet uit. Wel kan ik je een spectrum van meerdere toekomsten schetsen. En de vraag wordt dan: hoe verhoud jij je tot die toekomsten?’

De Jong: ‘En wat we bij Onzekere Zaken dus heel belangrijk vinden, is de vraag: vanuit welke waarden denk je over die toekomsten na? Om de onzekerheid te kunnen omarmen, moet je je bewust zijn van je eigen morele kader. Onzekere Zaken kan je om dat scherper te krijgen. En dat zal je weer helpen om een bepaalde route te kiezen en nemen.’

Open over dilemma’s

De Jong: ‘We doen als openbaar bestuur naar buiten toe altijd alsof we alles weten. En het is ook goed om als overheid betrouwbaar en daadkrachtig te willen zijn. Maar goed bestuur is ook dat je eerlijk bent over de dilemma’s die er liggen. Dat je je afwegingen kunt delen met de burgers waar je het uiteindelijk voor doet. En dat is ook iets wat je kunt leren.’  

Wie ze hopen dat zullen afkomen op Onzekere Zaken? ‘We organiseren het festival niet voor niets op de campus van Fontys in Tilburg. We hopen dat vooral de jonge generatie publieke professionals op ons afkomt, zoals bestuurskundestudenten, politicologen en trainees. Maar uiteindelijk is het natuurlijk voor ons allemaal goed om de onzekere toekomst goed uitgerust tegemoet te treden.’ 

Op www.onzekerezaken.nl vind je alles over de podcast, het gratis te bestellen boek en het festival. Onzekere Zaken een coproductie van BZK, Fontys Hogescholen en BrabantKennis (denktank van de provincie Noord-Brabant).