'Sluitende aanpak voor mensen met verward gedrag’
Bijna elke week wordt burgemeester Liesbeth Spies van Alphen aan den Rijn een paar keer gebeld voor een zogeheten inbewaringstelling. Dat is een crisissituatie, waarbij de burgemeester moet beslissen over een gedwongen opname van een verward persoon. ‘Heftige momenten, waarbij ik mij soms als burgemeester erg onmachtig voel.’ Als landelijk portefeuillehouder zet Spies zich in voor verbetering van de zorg voor mensen met verward gedrag.
|
In 1 minuut |
De hulp voor mensen met verward gedrag moet anders en beter, zegt Liesbeth Spies. GGZ, politie, woningbouwverenigingen en andere partijen moeten beter samenwerken. Spies is landelijk portefeuillehouder van VLOT (Verbindend Landelijk Ondersteuningsteam), dat is opgericht om de zorg voor deze groep te verbeteren.
VLOT
Zo’n zestig tot tachtig keer per jaar krijgt Spies - ‘en niet alleen tijdens kantoortijden’ - een telefoontje voor een zogeheten inbewaringstelling (ibs). De burgemeester moet op advies van een psychiater besluiten of iemand gedwongen wordt opgenomen. ‘Heftige momenten, waarbij ik mij als burgemeester soms zeer onmachtig voel.’
Sinds dit voorjaar zet Spies zich samen met wethouder Sven de Langen in voor betere zorg voor mensen met verward gedrag. Dat doet ze als landelijk portefeuillehouder van het Verbindend Landelijk Ondersteuningsteam, kortweg VLOT. Landelijk gaat het om ongeveer 15 tot 20 duizend mensen. Ze combineren een psychiatrische stoornis vaak met een verslaving en andere problemen. VLOT, een project van de VNG en andere partners moet de samenwerking en voorzieningen voor deze groep in 25 regio’s verbeteren.
‘Er zijn veel partijen aan het werk voor mensen met verward gedrag. Maar in een crisissituatie kijken ze vooral naar elkaar’
Hulpbehoefte
Naast geestelijke gezondheidszorg hebben mensen met verward gedrag ook vaak hulp nodig bij huisvesting, financiën, relaties, werk en dagbesteding. Als de hulpbehoefte eenmaal duidelijk is, duurt het echter vaak nog lang voordat deze mensen ook de juiste hulp krijgen.
‘Er zijn veel partijen bezig voor verwarde mensen’, zegt Spies. ‘De ggz, de politie, wijkteams, woningcoöperaties. Maar deze partijen kijken te vaak het liefst naar de ander, zeker in crisissituaties. Hulpverleners die allemaal te maken hebben met mensen met verward gedrag, weten elkaar beter te vinden. Daar valt nog steeds veel winst te behalen.’
Politie
Een voorbeeld: jaarlijks krijgt de politie 80 duizend meldingen van overlast door mensen met verward gedrag. Hierbij gaat het vaak om crisissituaties. Agenten moeten dan omgaan met een persoon, die bijvoorbeeld middenin een psychose zit, en deze naar de crisisopvang brengen. ‘De politie is hier niet op ingericht. En zo zijn meer voorbeelden te geven van zorgtaken die veel beter moeten. Hoe organiseren we dit als overheden en samenwerkende partijen nu samen? Meer duidelijkheid over taken en verantwoordelijkheden helpt al veel.’
Voor gemeenten was deze zorg een nieuwe taak. Door de decentralisatie van maatschappelijke opvang verplaatst de zorg voor mensen met verward gedrag zich van centrumgemeenten naar alle gemeenten. Spies omschrijft het als een ”ontdekkingsreis”. ‘De nieuwe wet op de ggz verplicht gemeenten per 1 januari 2020 -als daarom wordt gevraagd- een verkennend onderzoek te doen naar een inwoner. Dat is pittig.’ Veel van de zorg rond mensen met verward gedrag wordt gegeven in de Zorg- en Veiligheidshuizen. Ook komen er meer dwangmaatregelen dan alleen de inbewaringstelling.
‘Hoe organiseren we de zorg voor mensen met verward gedrag beter? Duidelijkheid over taken helpt al veel’
Bouwstenen
VLOT trekt aan de implementatie van zeven bouwstenen de basis van een goed werkende aanpak. De regio’s kiezen zelf welk maatwerk bij hun doelgroep en regio past.
De bouwstenen bestaan uit allerlei maatregelen, bijvoorbeeld om signalen uit de omgeving dat het niet goed gaat met iemand tijdig op te pakken en centraal te verzamelen. Ook het vervoer in een crisissituatie moet niet meer bij de politie liggen, zegt Spies. ‘In Amsterdam hebben ze nu de “psycholance”. Dat is en speciale dienst om mensen te vervoeren naar de crisisopvang. Andere regio’s zetten daarvoor een taxi met een psychiatrisch verpleegkundige.’
Het gaat vrijwel altijd om ‘‘maatwerk’’ om een verward persoon te helpen, zegt Spies. Ze geeft als voorbeeld een bewoner van haar gemeente, die voor behoorlijk wat onrust zorgde in zijn flat. ‘Met hulp van de woningbouwvereniging is hij verhuisd naar een seniorencomplex. Zo’n prikkelarme omgeving helpt hem enorm. Met de juiste begeleiding en vroege signalering van problemen zijn heel veel gedwongen opnames, overlast en leed te voorkomen.’
Dansen tussen de schalen
Spies vindt het vooral belangrijk dat de partijen elkaar kennen. ‘Samen dansen tussen de schalen, noem ik het. Vorig jaar hield ik met de wethouder Zorg hier in Alphen een diner voor alle bestuurders van partijen die met personen met verward gedrag werken zoals Ggz, huisartsen, politie, woningbouwverenigingen. De 25 deelnemers vertellen allemaal kort over hun ervaringen met personen met verward gedrag en hoe ze met andere partijen werken.’
‘Ik vond het verbazingwekkend dat de bijeenkomst leidde tot het uitwisselen van veel visitekaartjes. Daar begint het mee: bestuurders moeten elkaar kennen en elkaar weten te vinden. Ook om de mensen op de werkvloer te kunnen steunen. En uiteindelijk, om de juiste zorg of hulp te bieden.’