Wat heb je aan een wijkrechtbank? (En hoe werkt het?)
De wijkrechtbank. Een concept dat hoogstpersoonlijk door de president van de rechtbank Brabant Zuidoost is overgevlogen vanuit New York. Het idee van de wijkrechtbank is om straf en zorg dichter bij elkaar te krijgen. Maar werkt het ook? We mochten coördinator Carla Hijl het hemd van het lijf vragen over de eerste ervaringen in Woensel.
|
In 1 minuut:
|
'Ja, ik heb het gedaan, en ja, ik wil geholpen worden met mijn problemen.' Dat is min of meer wat je zegt als je voor de wijkrechtbank kiest, vertelt Carla Hijl. Ze heeft bij justitie én in de zorg gewerkt. Nu is Carla coördinator van het Gemeentelijk De-escalatie Team van de gemeente Eindhoven. Kom maar eens aan een beter adres, als het gaat om het opzetten en coördineren van wijkrechtspraak. Ze is vanaf het begin betrokken bij de pilot waarmee de Raad voor de rechtspraak, de rechtbank, het parket, hulpverleningsinstanties in de wijk en de gemeente Eindhoven de komende twee jaar onderzoeken of dit werkt.
Laten we bij het begin beginnen: wat is de wijkrechtbank?
‘Met de wijkrechtbank gaan we uit van probleemoplossing voor straf. De verdachte heeft al bekend en dat geeft ruimte om verder te kijken dan alleen de mate waarin iemand gestraft moet worden. Welke onderliggende problemen spelen een rol en hoe moet iemand daar mee geholpen worden?’
Hoe werkt het precies?
‘Een verdachte krijgt op het politiebureau de optie om via de wijkrechtbank berecht te worden. Je krijgt dan gelijk een advocaat toegewezen, die de procedure begeleidt en vraagt of hulpverleningsinstanties informatie over je mogen delen.’
‘De advocaat maakt na overleg met de verdachte een rapportage en die gaat samen met de toestemming naar de procesregisseur van de gemeente Eindhoven. Naar mij of een van mijn collega’s dus. Wij bepalen op basis daarvan wie moeten aansluiten bij een casusoverleg – denk bijvoorbeeld aan mensen van de opvang of het wijkteam. In dat casusoverleg wordt alle informatie over de verdachte gedeeld en dat gaat naar de rechter.’
‘Tijdens de zitting die volgt is iedereen bij elkaar. De rechter hoort zowel de verdachte als de betrokken instanties en komt tot een uitspraak. Bijvoorbeeld dat de verdachte moet meedoen aan een schuldsaneringstraject en begeleiding krijgt vanuit het wijkteam. Later wordt tijdens een evaluatie bekeken of iedereen zich aan de gemaakte afspraken heeft gehouden.’
Maakt dit hele proces het niet juist nog ingewikkelder?
‘Tot nu toe is dat niet onze ervaring. De officier van justitie vraagt zich natuurlijk regelmatig af of een delict niet voorkomen had kunnen worden, als er betere hulpverlening was geweest. In die gevallen merken we vooral dat er tijd gewonnen wordt, omdat relevante hulpverleners veel sneller bij elkaar komen.’
‘En het zit ook in kleine dingen. We zitten in het WIJKgebouw in Woensel, waar ook de wijkwerkers zitten. Als ik hier als coördinator aan het praten ben met iemand die een probleem heeft, dan kan ik gelijk laten zien waar de wijkwerkers zitten en wanneer je daar terecht kan.’
We hadden laatst een zaak waarin een advocaat spontaan langs huis is geweest om een brief van het wijkteam door de bus te gooien
Je bent vanaf het begin betrokken bij de wijkrechtbank – hoe is het eigenlijk begonnen?
‘De president van de rechtbank Brabant Zuidoost had gehoord van de ‘Community Court’ in New York. Na een werkbezoek in New York heeft ze een aantal mensen bij elkaar gezet, met de burgemeester van Eindhoven gesproken en vervolgens is besloten om deze werkwijze uit te proberen. Je merkte dat iedereen snel enthousiast was, daarom is het eigenlijk heel snel van de grond gekomen.’
Samenwerking
Wat zijn je eigen ervaringen tot nu toe?
‘Het is echt een pilot en dus vaak ook zoeken. Maar het is vooral bijzonder en waardevol om met zulke verschillende disciplines te werken.’
Wat leer je dan bijvoorbeeld?
‘Je ziet van elkaar wat je doet. De advocaat zit natuurlijk bovenop de belangen van een cliënt. Dat krijgt nu vroeger in het proces veel meer aandacht. En andersom werkt dit net zo. “Ik wist niet dat de gemeente zoveel deed”, zei een van de advocaten laatst. Dat we de wijk ingaan om aan te bellen of iemand hulp nodig heeft.’
‘Dat draagt bij aan het echt samenwerken. We hebben nu veel minder vaak dat iemand zegt dat iets niet zijn taak is. We hadden laatst een zaak waarin een advocaat spontaan bij de verdachte langs is gegaan om een belangrijke brief van het wijkteam door de bus te gooien, omdat de wijkwerker op vakantie was.’
'Je voelt dat je in een behoefte voorziet'
Wat is nog lastig? Zijn er dingen waar jullie tegenaan lopen?
‘Dat valt nog heel erg mee. Als pilot is het misschien allemaal ook wat makkelijker. Het succes zit ‘m uiteindelijk heel erg in een gedreven groep mensen. Dat kan nog wel een uitdaging worden. Werkt dit ook nog als een paar gedreven mensen wegvallen?’
‘Tegelijk is het een gevaar dat als we juist onze kracht verliezen als we straks alles in reguliere processen en vakjes gaan gieten, om de boel te bestendigen. Dat is een paradox die je eigenlijk de hele tijd op je voorhoofd moet hebben staan, zodat iedereen in de projectgroep zich daar bewust van blijft.’
Jullie stralen veel gedrevenheid uit. Waar komt die vandaan?
‘Ik denk door het nieuwe. En je voelt dat je in een behoefte voorziet. We hadden laatst bijvoorbeeld een verdachte die niet wist dat er hulp beschikbaar is voor z’n schuldenproblematiek. Mensen weten dat vaak helemaal niet en dan voelt het heel goed dat hij dat nu wel weet en geholpen wordt.’
|
Ben je benieuwd geraakt naar de wijkrechtbank of wil je ervaringen uitwisselen? Dan kan je contact opnemen via gdt@eindhoven.nl |