Het Jongeren Perspectief Fonds pakt armoede onder jongeren persoonlijk en integraal aan
Bij het Jongeren Perspectief Fonds (JPF) gaan jongeren samen met hun begeleider op reis naar een betere toekomst. In Den Haag leven zo’n 18.000 (jonge) huishoudens in armoede. Ruim 150 jongeren zitten in een traject met JPF en een groot deel heeft zijn leven zo op de rit, dat er binnenkort wordt afgebouwd met nazorg. Projectleider Ingrid Leentvaar gelooft vurig in deze aanpak en vertelt wat JPF in de pilot en projectfase heeft geleerd.
Het Jongeren Perspectief Fonds is ontstaan binnen Schuldenlab070, wat met andere ogen naar schuldhulp kijkt en werkt aan een schuldenzorgvrij Den Haag. In het Schuldenlab070 werken zo’n 24 publieke en private partners (waaronder de gemeente Den Haag) samen aan innovatieve oplossingen voor schulden en armoede. Dat gaat over curatie, nazorg en preventie. Het JPF maakt goede afspraken met schuldeisers en maatschappelijke organisaties en zorgt voor een plan op maat.
De JPF-aanpak in de praktijk
In de pilot- en projectfase werden in totaal zo’n 153 Haagse jongeren gekoppeld aan een begeleider van het JPF. Ze maakten samen een plan voor een schuldenregeling op maat, maar ook hoe ze een betere, economisch sterke toekomst konden voorbereiden. “We maken op dag 1 samen een plan: waar wil je heen, en wat is er nodig? De trajectbegeleider sluit aan bij de leefwereld van de jongere, en we hebben een integrale aanpak. Dat is uniek.”
Mathias kwam in de pilotfase bij JPF en vertelt hoe dat ging: “Ik had een vriendin, twee kinderen, schulden en geen diploma. Ik stond niet ingeschreven voor een huis en wilde eigenlijk graag studeren. Dat kwam door het JPF in een stroomversnelling.” Samen keken ze naar de grootte van zijn schulden, naar dagbesteding, en stabiliseerden de situatie. In de normale schuldsanering moet je fulltime werken en mag je geen lening als studiefinanciering aangaan. Mathias haalde zijn Vwo-diploma en startte zijn studie Bedrijfseconomie. “Dit is echt het droomscenario. Ik haal nu goede cijfers en heb het gevoel dat ik een tweede kans heb gekregen.”
Two-way-street
Maar het traject is een ‘two-way-street’ en vergt een gezamenlijke inspanning van begeleider en jongere. Leentvaar: “We vragen de jongeren commitment: we willen samen met jou werken aan je toekomst, mits je openstaat en het hele traject accepteert.” Dat betekent ook 1-op-1-coaching én in een groep, en alle jongeren volgen verplicht een maatschappelijke stage. “We geloven dat als je meedoet aan de maatschappij of arbeidsmarkt dat een trigger is om uit de armoede te komen,” zegt Leentvaar. “Zonder zinvolle dagbesteding heb je geen verbinding. Alleen het repareren van de schuldensituatie is geen structurele oplossing.”
Belangrijkste inzichten: vertrouwensrelatie, caseload en brede problematiek
Wat kunnen we tot nu toe leren van het JPF? Voorop stelt Leentvaar dat het belangrijk is om tijd voor de jongeren te maken. “Ze moeten zien en voelen dat je op een authentieke manier tijd in ze investeert, en een vertrouwensrelatie opbouwt. Ze zijn meestal al vaak genoeg stukgelopen op bureaucratie, regels en tijdsdruk van hulpverleners. Het kantoor uit, en de leefwereld van de jongeren ingaan helpt. Het leven is best lastig, en we zorgen dat ze oprecht het gevoel hebben dit niet alleen te hoeven doen.”
Een andere les uit was de projectfase zorgde voor een intake van 100 cliënten tegelijk. Zo ontstond een zware caseload, wat in de toekomst veel beter kan worden gespreid. Een andere opbrengst van zowel het JPF als het Schuldenlab070 in het algemeen is dat bredere problematiek aan het licht komt. Leentvaar: “Wat we bijvoorbeeld willen aankaarten, is de vicieuze cirkel van stilgezette kinderopvang door schuld en daardoor niet kunnen werken. Of denk aan het huisvestingtekort, nul-urencontracten die zorgen dat mensen onder de bijstandsnorm blijven, of onjuiste adresregistraties waardoor jongeren een toeslag mislopen. Dat pakken we dan weer op met publiekszaken.” Deze issues gaan verder dan een meervoudig individueel probleem, en daar moet je als maatschappij iets mee, vindt ze.
“We willen niet alleen het verschil maken op dossierniveau, maar op sociaal niveau.” – Ingrid Leentvaar, projectleider JPF.
Nazorg en projectevaluatie
Op de vraag of het al eens stukgelopen is tussen een jongere en het JPF, antwoordt Leentvaar: “Hoogstens in de stabilisatiefase, maar het is niet veel voorgekomen. In de toekomst sluit ik dat niet uit, maar met de meeste jongeren kwamen we er gewoon uit. Zij gaan straks zelfs afbouwen en over op nazorg. Dat bestaat uit een kop koffie, af en toe opbellen hoe het nu gaat.” Ook Mathias heeft zolang het goed gaat wat minder contact met zijn coach. “Op dit moment is mijn situatie stabiel en spreken we elkaar via de app, of eens in zoveel weken. Gaat het slecht, dan zoeken ze meer contact.”
“Ik wilde graag studeren, en dat heeft het Jongeren Perspectief Fonds in een stroomversnelling gezet.”
Onlangs werd het JPF-project geëvalueerd met Stichting Straatconsulaat en de jongeren zelf. Mathias speelde daarin een belangrijke rol: “Dat was tof. De gemeente bleek op hetzelfde denkniveau te zitten als wij, en ze hebben goed naar ons geluisterd. Wat ons opviel is dat begeleiders niet langskwamen bij ons stageadres, maar het zou fijn zijn als ze dat wel doen. Dan hebben zij een beeld, en voel je zelf waardering voor wat je doet. Het mooie is dat ze dat gelijk oppakken. Het JPF geeft op korte termijn resultaat.” Mathias vertelt dat hij met een groepje JPF-ambassadeurs af en toe op evenementen vertelt over het JPF. Studie gaat natuurlijk voor, maar als het even kan is hij erbij om zijn ervaringen te delen.
Goed voorbeeld doet volgen
Inmiddels krijgt het JPF navolging in bijvoorbeeld de gemeente Delft, waar een pilot volgens hetzelfde format is gestart. Onlangs organiseerde het Schuldenlab070 een expertmeeting waarin 14 gemeenten ervaringen deelden. Leentvaar: “We creëren een platform en doen gewoon. De lessen geven we door, en we kijken hoe we elkaar kunnen vinden binnen en buiten de projecten van het Schuldenlab070.”
Drie tips van Ingrid Leentvaar:
- “Treed buiten je comfortzone en laat je eigen professie los. Zet je computer even uit en neem de tijd om echt te luisteren naar de persoon tegenover je. Kijk daarna wat je organisatie kan doen. Ik denk dat er bij verschillende dienstverlenende afdelingen vaker kan worden doorgevraagd, zodat problemen sneller boven tafel komen. Dan pas kunnen we écht bouwen aan leefgebieden.”
- “Werk met elkaar samen, betrek andere organisaties en zet de doelgroep centraal op de agenda. Kijk naar waar je elkaar kunt versterken in plaats van overlappen.”
- “Durf te innoveren: begin waar het ophoudt. Je bent zelf ook op reis, net als de klant.”
Ook Mathias wil wel iets meegeven. “Ik heb al met veel jongeren en organisaties gepraat over het JPF. Veel mensen die nu succesvol zijn en vroeger de nodige problemen hebben gehad. Het JPF geeft je een mooie kans om je leven weer op te pakken en écht te focussen op waar je naartoe wil.”
Meer informatie
- Meer informatie over het Schuldenlab070 in Den Haag vind je op schuldenlab070.nl, en meer over het JPF vind je op de projectpagina.
- Lees ook de handreiking Jongeren Perspectief aanpak die speciaal is gemaakt voor gemeenten die interesse hebben in deze werkwijze.
*Om privacyredenen is Mathias is een fictieve naam.