Een topambtenaar van het ministerie corrigeert zijn collega tijdens een bijeenkomst in Steenderen (Achterhoek), waar vertegenwoordigers van vijf gemeenten en het rijk zijn samengekomen. ‘De gemeenten moeten niet blij zijn dat ze bij het programma van het ministerie mogen aansluiten, wij mogen als ministerie blij zijn dat we mogen aanschuiven bij de vijf deelnemende gemeenten met hun lokale opgaven.’
Het is een concreet voorbeeld van de nieuwe mindset binnen rijk, provincies en gemeenten, voortkomend uit de Code Interbestuurlijke Verhoudingen (CIV), die is ondertekend op de Dag van het Bestuur op 20 maart 2023. Opereren als één overheid, in plaats van elkaar als rijk, provincie, gemeente en waterschap in de weg zitten. Een gedachte die uitgaat van gelijkwaardig partnerschap.
Dat gelijkwaardige partnerschap werd op diezelfde Dag van het Bestuur –plenair, maar ook in de vele sessies, workshops en werkbezoeken – gezien als cruciaal door de deelnemende ambtenaren. Daarbij ging het niet alleen over het wegnemen van de muren tussen de gemeente en het rijk. Maar ook over de muren tussen beleidsambtenaren en wijkbewoners. Over gemeentebeleid evalueren vanuit een écht gesprek met betrokkenen in plaats vanachter het bureau. Over overheden die samen ontwikkelen in plaats van individueel uitvoeren.
Het is een transitie in (inter-)bestuurlijk Nederland, waarbij de small wins (zoals hoogleraar bestuurskunde Katrien Termeer het noemt) als in Steenderen het begin reflecteren van een systeembrede verandering.
Lees onze verslagen van de Dag van het Bestuur nog eens;
Op maandag 20 maart ondertekenden de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Unie van Waterschappen (UvW) en, namens het kabinet, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Hanke Bruins Slot de Code Interbestuurlijke Verhoudingen (CIV). Wat houdt die code in?
Albert Jan Kruiter reflecteerde in zijn verdiepingscollege op de Dag van het Bestuur op 20 maart j.l. op wat een effectieve overheid is. Die stuurt volgens hem niet op efficiëntie, maar op publieke waarden. En die gebruikt regels en financiële stromen als mogelijkheden, en niet als belemmeringen. Want: ‘Rules are tools.'
Albert Jan Kruiter: ‘Regels zijn er om te helpen, niet om in de weg te zitten’
Hoe effectief zijn de evaluaties van gemeentelijk beleid? Op de Dag van het Bestuur op 20 maart reflecteerden deelnemers daar open en kritisch op. ‘We zijn zo vaak bezig met memo's en beleidsdocumenten, dat we vergeten wat het doel van al die memo's is. We vergeten de bedoeling.’
‘Voor effectief beleid is stoppen soms beter dan maar doorgaan’
Wil je duurzame transities doorvoeren? Complexe vraagstukken oplossen? Probeer dat dan niet met snelle, grote stappen. Doe het stap voor stap. Katrien Termeer bepleit deze small wins-strategie al jaren. Want, weet ze, uiteindelijk bereik je sneller je doel. Op de Dag van het Bestuur bleek weer hoe relevant haar gedachtegoed is.
‘Mijn studenten worden steeds ongeduldiger - dat begrijp ik’
Hoe zorg je nou voor meer diversiteit in het openbaar bestuur? Die vraag stond centraal tijdens het werkbezoek bij voetbalvereniging Roodenburg in de Leidse wijk De Kooi, dat onderdeel was van de Dag van het Bestuur op 20 maart in Leiden. ‘Steeds meer ambtenaren beseffen dat ze vaak geen idee hebben voor wie ze dat beleid eigenlijk maken.’
Dag van het Bestuur: ‘Luister naar de stem die je niet hoort’
