Meer vrijheid en meer oog voor de uitvoering – dit beloven de drie grootste partijen

GroenLinks-PvdA 

• De te hoge roulatie van (top)ambtenaren op de ministeries remmen we af zodat zij weer duurzame kennis opbouwen. We investeren in ideeënvorming en versterken daarom de positie van adviesorganen, kennisinstellingen en (politieke) denktanks. Uitvoeringsorganisaties betrekken we actief bij de beleidsvorming zodat we zeker weten dat nieuw beleid ook goed uitwerkt; 
• We maken de overheid minder afhankelijk van consultants en externe inhuur door actief te handhaven op de norm dat maximaal 10 procent van de personeelsuitgaven naar externe inhuur mag gaan. Deze norm brengen we vervolgens stapsgewijs naar beneden. In het aannemen van nieuwe ambtenaren gaan we sterker sturen op ervaringskennis; 
• We geven ambtenaren meer ruimte om deel te nemen aan het publieke debat en hun kennis te delen met de buitenwereld. We versterken de aandacht voor ethiek en open gespreksvoering binnen de overheid en waarderen ambtenaren die zich intern kritisch uitlaten over beleid. We versterken het Huis voor Klokkenluiders, zodat misstanden aangekaart worden en mensen die aan de bel trekken altijd beschermd worden; 
• Er komt een lobbyregister voor de rijksoverheid waarin ambtenaren en politici vermelden met welke belangenorganisaties over welke onderwerpen contact is geweest voor het maken van beleid. In de eerste twee jaar dat bewindspersonen, Kamerleden en topambtenaren een nieuwe baan aanvaarden, toetst het College Rechtspositie Politieke Ambtsdragers of er geen sprake is van belangenverstrengeling. 

NSC 

• Het moet voor Tweede Kamerleden gebruikelijker worden om ambtenaren te raadplegen die belast zijn met de uitvoering; 
• De selectie van topambtenaren moet voortaan weer plaatsvinden op basis van affiniteit met en (ervarings-)deskundigheid op het betreffende beleidsterrein. We schaffen daarom de Algemene Bestuursdienst (ABD) af. Bij de werving en selectie van topambtenaren wordt gekeken naar zowel de inhoudelijke deskundigheid als de competenties die bij goed ambtenaarschap passen; 
• We zetten een stevige rem op externe inhuur en nemen waar nodig flexwerkers in vaste dienst, zodat deskundigheid en ervaring binnen de overheidsorganisaties blijven; 
• Het aantal ambtenaren bij departementen – met uitzondering van de Belastingdienst – wordt voorlopig bevroren. Ook het aantal voorlichters en woordvoerders wordt verminderd; 
• Deze ambtseed mag niet vrijblijvend zijn. Dat geldt extra sterk voor topambtenaren; er moeten ook consequenties zijn wanneer zij de ambtseed schenden. Als ultimum remedium mogen zij niet langer hun functie uitoefenen. De wetgeving over ambtsmisdrijven door politici en ambtenaren moet worden gemoderniseerd; 
• Ambtenaren, werknemers of anderen die misstanden melden, dienen als klokkenluider te worden beschermd;
• Wij streven naar een reductie van het aantal ambtenaren bij de rijksoverheid. 

VVD 

• Naast de uitvoeringsambtenaren moeten ook (beleids-)ambtenaren en topambtenaren kennis hebben van de uitvoeringspraktijk. We scheppen meer ruimte voor stages bij uitvoeringsorganisaties en decentrale overheden. Het bedrijfsleven kan daarbij helpen. We voeren hervormingen door waar nodig; 
• In de uitvoering moet ruimte zijn om af te wijken als de gevolgen voor mensen onevenredig groot zijn of in strijd met de bedoeling van de wet. We hebben vertrouwen in professionals en geven ze waar mogelijk meer beslisruimte binnen de grenzen van de wet; 
• Bij de totstandkoming van beleid en wetten moet worden gekeken of de uitvoering dat beleid ook waar kan maken. We gaan door met de uitvoeringstoets bij nieuw op te stellen wetgeving en met de invoeringstoets nadat wetten in werking zijn getreden. Onafhankelijk toezicht op de uitvoerende macht wordt versterkt. Er komt een aparte Wet op de rijksinspecties.