Leestip oratie Caelesta Braun: ‘We moeten ongekende belangen gekend maken’
Er zijn te veel maatschappelijke belangen die zich onttrekken aan het oog van het Nederlandse bestuur. Van de stille lobby van het bedrijfsleven tot het ongehoorde belang van de migrantenorganisatie. Wat moeten we doen om die belangen aan het licht te brengen zodat ze evenwichtig meetellen in de maatschappelijke democratie? Hoogleraar Bestuurskunde Caelesta Braun weet raad.
Het is een zomerdag in 2003. ‘Nine-Eleven’ en de moord op Pim Fortuyn liggen nog vers in het collectieve geheugen. De Tweede Kamercommissie Onderzoek Integratiebeleid spreekt voor haar onderzoek onder andere met een Rotterdamse beleidsadviseur. Helpen de subsidies aan migrantenorganisaties om de integratie te bevorderen, willen ze weten.
De beleidsadviseur antwoordt dat hij dat niet met zekerheid kan zeggen. Wel, zegt hij, is er op deze manier in ieder geval contact met deze organisaties en zo met de gemeenschappen die zij vertegenwoordigen. ‘Zo kunnen we ze bereiken als dat nodig is voor de veiligheid in de stad.’ Voor een zo vaag omschreven effectiviteit heeft de commissie geen begrip.
Met deze schets begint Caelesta Braun haar oratie bij haar benoeming tot hoogleraar Bestuurskunde aan de Universiteit Leiden, in september van dit jaar. Ze was er zelf bij, die zomerdag in 2003, als jonge stafmedewerker, nog maar net aan het werk.
Ze schrijft: ‘Voor mijn ogen ontvouwde zich de complexe relatie tussen maatschappelijke organisaties en het openbaar bestuur. De vele gesprekken die de Commissie voerde, en die ik, als net afgestudeerde bestuurskundige, mocht voorbereiden, lieten een cynische politiek-bestuurlijke werkelijkheid zien.’
Actief opzoeken
Haar lezenswaardige oratie heet ‘Ongekende Belangen. Over maatschappelijke democratie en bestuurlijke responsiviteit’. Wil de maatschappelijke democratie goed functioneren, stelt ze, dan heeft het bestuur binnen die democratie de dure plicht om ook de ‘ongekende belangen’ desnoods actief op te zoeken en te laten meewegen in de besluiten die worden genomen. Belangen zoals die van de migrantengemeenschappen zoals hierboven aangestipt.
Ongekende belangen zijn er meerdere soorten en maten, gaat Braun verder. Zo heb je ook de belangen van grote economische spelers (denk aan het bedrijfsleven), die hun belangen doorgaans goed kenbaar weten te maken aan politiek en bestuur. Alleen doen ze dat vaak aan besloten overlegtafels en heeft de samenleving er geen zicht op, waarmee ze voor die samenleving ongekend zijn.
Maar je hebt dus ook de collectieve belangen van kleinere maatschappelijke spelers. Zij hebben vaak geen toegang tot deze besloten overleggen. Daardoor blijven hun belangen ook ongekend, en wel voor politiek en bestuur.
Àlle belangen
Dat klopt niet, zegt Braun. Sterker nog: dit ondermijnt de democratische rechtsstaat. De kersverse hoogleraar Bestuurskunde houdt vervolgens een overtuigend pleidooi voor een overheid die de juiste partijen weet te betrekken en in haar opereren een juiste weging weet te doen van àlle relevante belangen.
Voor Braun zelf is ‘ongekende belangen gekend maken’ de wetenschappelijke leeropdracht voor de komende jaren. ‘Hierbij zal ik me [..] richten op het functioneren van de maatschappelijke democratie in onzekere tijden, de responsiviteit van het openbaar bestuur en de wisselwerking tussen beide’, besluit ze.
Je vindt de oratie van Caelesta Braun door op deze link te klikken.