De Achterhoek en de Haagse mal

Omzien in dankbaarheid

900 oudere particuliere woningen worden in drie wijken in Berkelland, Bronckhorst en Doetinchem opgeknapt. Totaal wordt elf miljoen euro geïnvesteerd in en rondom de woningen met het verduurzamingsplan. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties draagt daarvan vijf miljoen bij via het Volkshuisvestingsfonds. Daarnaast dragen de gemeenten en de provincie Gelderland bij.

Arjen van Gijssel, wethouder van de gemeente Berkelland en voorzitter van de thematafel Wonen & Vastgoed van de regio Achterhoek is er dankbaar voor, maar hij is ook kritisch: ‘We zijn heel erg blij met de 1,75 miljoen die we van de 5 miljoen in Berkelland mogen besteden. Tegelijkertijd hopen we op een aantal verbeteringen in de toekomst.’

De Achterhoekse fijnmazigheid

Van Gijssel vertelt: ‘Een deel van de bouwproductie of verduurzaming van bestaande huizen is onrendabel, omdat er landelijk is afgesproken dat tweederde van de nieuwe woningen betaalbaar moet zijn en 30 procent van de woningvoorraad in een gemeente sociale huur moet zijn.’

Om dat onrendabele deel te bekostigen, willen gemeenten aanspraak maken op rijksfondsen. Maar die fondsen zetten veelal in op grootschalige projecten. Om in aanmerking te komen voor de woningbouwimpuls gold eerst een minimum van 500 woningen, inmiddels gaat het om 200 woningen.

‘Wij hebben toen gezegd: door die Haagse mal valt de Achterhoek niet te proppen. Hier werken we met veel kleinere projecten. Neede Noord Oost is een wijk van 450 woningen waarvan 275 particuliere woningen worden aangepakt – dat vinden wij al huge.’

‘Berkelland heeft vaak projecten van vier woningen, bijvoorbeeld in Gelselaar, of onlangs ging het in Rekken bij het oude café om een tiental woningen. Dat is een heel fijnmazige schaal. En juist in dat soort projecten is het onrendabele deel groot. Daar moet geld bij, wil je dat betaalbaar en sociaal houden. Maar daarvoor komen wij niet in aanmerking.’

Verplicht poolen

Daarom heeft Berkelland voor het Volkshuisvestingsfonds een poolactie gedaan met de gemeenten Bronckhorst en Doetinchem. De Achterhoek wil aan de landelijke woningbouwopgave bijdragen met 8.000 woningen en werkt daarvoor intensief samen als regio, vertelt hij. Zo wil de Achterhoek als regio gezamenlijk woningtypen die passen bij de Achterhoek groot inkopen bij bedrijven.

Van Gijssel  plaatst ook een kanttekening: ‘Als we in aanmerking willen komen voor subsidies, willen we niet geforceerd samenwerken. Dan moet er toevallig een woningproject lopen in een andere gemeente met hetzelfde tijdspad en een bepaalde omvang. En dan ben je veel tijd kwijt met samen indienen en afstemmen. Dat is een rare manier van tijdsbesteding.’

Van Gijssel lacht. ‘Ik wil niet te veel mopperen, hoor. Wij zijn hartstikke dankbaar voor die 1,75 miljoen. Dat is heel comfortabel. Daarmee kunnen we veel verder gaan dan een aantal stenen erin en eruit. We kunnen focussen op het levensloopgeschikter en asbestvrij maken van woningen, waterberging en -afvoer en het verbeteren van het binnenklimaat. Dat is fantastisch.’

‘De 1,75 miljoen wordt goed besteed, want voor Neede Noord Oost, een wijk met sociale huur en particuliere woningen, maken we een integrale wijkaanpak, met meer groen en ontmoetingsplekken.’

‘Toch vinden we dat Den Haag meer maatwerk mag bieden en moet uitgaan van de Achterhoekse realiteit.’

Schaal

Hoe kijkt het Volkshuisvestingsfonds daar zelf tegenaan? IJsbrand Heeringa, beleidsmedewerker bij de directie Woningbouw van het ministerie van BZK, vertelt erover. Hij is vanaf het begin betrokken bij het fonds.  

‘Wat wringt is dat je een regeling wil maken voor heel Nederland,’ reageert hij. ‘Daarom hebben we de grens op 200 woningen gezet. De gedachte daarachter is dat kleinere gemeenten dan ook gezamenlijk kunnen indienen, bijvoorbeeld als zij twee projecten van 100 woningen hebben. Wij kunnen niet allerlei aanvragen behandelen van vijf woningen per keer’.

‘Met de nieuwe tranche gaan we kijken of die grens van 200 naar beneden kan. Daarover zijn we in gesprek.’

Appels en peren

‘Het is een hoop geld dat wij toekennen en we moeten de uitgave goed kunnen verantwoorden als fonds, ook naar de Tweede Kamer, de maatschappij,' licht Heeringa toe. ‘Daarom heb je goede criteria nodig waaraan een ingediend project moet voldoen.’

In de toekenning van de subsidies is een onderscheid gemaakt tussen stedelijke vernieuwingsgebieden en grens- en krimpregio's. Zou het werken om de regeling te splitsen, zodat de criteria van de regelingen beter aansluiten bij verschillende gebiedstypen?

Heeringa: ‘Je bent altijd appels en peren aan het vergelijken. Dat zouden we ook doen als we twee regelingen zouden hebben. De realiteit in het veld is altijd anders. Rotterdam-Zuid en Zuid-Limburg zijn heel verschillend, maar ook vergelijkbaar. Zo hebben ze allebei te maken met veel VVE's.’

‘Tegelijkertijd zie je dat we de balans hebben gevonden met deze inrichting van de regeling, omdat het is gelukt om de herstructureringsprojecten te ondersteunen in verschillende gebieden, van Rotterdam-Zuid tot de Achterhoek.’

Leertraject

Hoe ziet het gesprek tussen fonds en gemeenten eruit? Heeringa gaat met zijn collega's regelmatig op werkbezoek. En in september is een eerste sessie gehouden.  

‘Op dat soort momentenvoeren we het gesprek over de voortgang en de uitvoering ', vertelt Heeringa. ‘We gaan dit fonds voortzetten en een nieuwe tranche openen, daarom is kennisuitwisseling en samenwerking belangrijk. We willen een community of practice of een leertraject opzetten door bijeenkomsten en kenniswebinars te organiseren. Bijvoorbeeld over hoe je een VVE zover krijgt om mee te doen.’

‘We zijn nog wel een tijdje zoet met het vinden van de perfecte methode om de opgave van de particuliere woonvoorraad aan te pakken, maar deze eerste tranche loopt 10 jaar, dus we hebben ook nog even!’