Luistertip: Podcast van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB): Uit de School!
Opgavegericht werken is hip and happening. Het wordt gezien als het antwoord op de uitdagingen waar Nederland voor staat en is populair onder ambtenaren. Maar is er wel genoeg ruimte voor tegenspraak? Lees hieronder hoe drie gasten nadenken over checks & balances bij overheidsopgaven.
De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) is een onderwijs- en onderzoeksinstituut in Den Haag. Hier werken wetenschappers aan een doorlopende reflectie op bestuurlijke praktijken. De NSOB is recent gestart met hun eigen podcastreeks met de naam Uit de School! Hierin gaan ze met onderzoekers en mensen uit de praktijk in gesprek over ontwikkelingen en uitdagingen in het openbaar bestuur.
De eerste aflevering gaat over opgavegericht werken. De directe aanleiding is een essay van de hand van onder andere Marije Huiting en Wiljan Hendrikx, onderzoekers bij de NSOB. Hun essay heet Opgavegericht Tegenwerken. Ook te gast is Mariska Asmus, gemeentesecretaris en algemeen directeur van de gemeente Oosterhout.
Opgavegericht werken
Bij opgavegericht werken denken mensen al snel aan de energietransitie. Een goed voorbeeld van een opgave met maatschappelijke meerwaarde die bovendien domeinoverstijgend is.
Bij opgavegericht werken staat namelijk niet langer de organisatie, maar de opgave centraal. Daaromheen kijk je naar welke partijen er nodig zijn. Je richt je organisatie zo in dat deze aansluit bij je opgave en bouwt ook flexibiliteit in om zo nodig met je opgave mee te bewegen. Bovendien vraagt opgavegericht werken om een sterk adaptief vermogen en samenwerking.
Scepsis en enthousiasme
In hun essay schetsen Huiting en Hendrikx twee werelden. Het enthousiasme over opgavegericht werken aan de ene kant, waarbij oude manieren van bekostiging en verantwoording als hinderlijk worden ervaren. En scepsis aan de andere kant, waarbij de aandacht juist uitgaat naar die verantwoording; het gaat tenslotte om publieke middelen.
Alle sprekers lijken het erover eens dat het vooral belangrijk is dat opgaven niet losgezongen raken. Een kritiekpunt is namelijk dat je binnen een organisatie soms weinig ziet van wat er gebeurt binnen een opgave.
Tegenspraak
Huiting en Hendrikx geven aan dat tegenwerken staat voor tegenspraak. Eenmaal toegekend lijken publieke middelen soms een verworvenheid en ontstaat bovendien het risico dat een opgave maar blijft groeien en groeien vanwege het mandaat om flexibel te moeten zijn. Daardoor slokt een opgave alleen maar meer publieke middelen op.
Het is daarom belangrijk om kritisch tegenspel te organiseren, vragen als ‘is dit nog steeds de opgave?’ moeten worden gesteld. Omdat een opgave als losstaande structuur door een organisatie heen functioneert en van nieuwe netwerken gebruikmaakt, is toezicht nog lastig.
Daarom is een nieuwe balans van verantwoording en vrijheid nodig, aldus de onderzoekers. Wil je weten welke concrete plannen zij voorstellen en hoe de gemeente Oosterhout hiermee omgaat? Luister dan snel hier. Of klik hier voor alle andere afleveringen.