‘Met Sustainable Development Goals (SDG’s) maak je brede welvaart concreet’
De Achterhoek is de eerste regio in Nederland die de Sustainable Development Goals (SDG’s) koppelt aan beleid. Volgens de regio de ideale manier om dezelfde taal te spreken. Een instrument om scherper naar beleid te kijken. En dus de ideale tool voor integraler samenwerken. Maar hoe voorkom je dat SDG’s het zoveelste ‘opgelegde overheidsinstrumentje’ worden?
|
In 1 minuut
|
Hier móeten we iets mee
Begin 2021 blokkeerde schip Ever Given het Suezkanaal. Het was ook Joram van Donks beginperiode als adviseur Public Affairs bij Achterhoek ambassadeurs.
Hij merkte in de gesprekken die hij voerde met ondernemers, bestuurders en maatschappelijke organisaties, veel energie en ambitie op het gebied van duurzaamheid en innovatie.
Het geblokkeerde schip en de gesprekken zetten Van Donk aan het denken. Zouden we de kwetsbaarheden van onze lange productie- en transportketens niet kunnen omzeilen, als we onze maakindustrie koppelen aan verduurzaming en technologische kansen?
Maar hoe maak je zo’n uitdaging concreet? De directeur van de Kaak Groep reikte Van Donk het antwoord aan. Het bedrijf dat zich bezighoudt met bakkerijtechnologie implementeert de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties in het hele bedrijf: van productieproces, visie tot werkvloer. En dat bleek niet de enige onderneming in de Achterhoek die de SDG’s heeft omarmd. Ook het bedrijf Bronckhorst High Tech en onderwijsinstellingen zoals HAN hogeschool bleken al langer aan de slag te zijn met de SDG’s. Dat inspireerde Van Donk, die veel gewerkt heeft op het gebied van ontwikkelingssamenwerking.
|
Sustainable Development Goals: Werelddoelen voor duurzame ontwikkeling Voor de periode 2015-2030 hebben de 193 lidstaten van de Verenigde Naties (VN) 17 Sustainable Development Goals vastgesteld. Het zijn de opvolgers van de Millenniumdoelen, die liepen van 2000 tot 2015. De kern van de 17 doelen is een einde aan extreme armoede, ongelijkheid, onrecht en klimaatverandering. Achter de zeventien doelen zitten 169 subdoelen. Sinds vorig jaar publiceert het CBS jaarlijks de ‘Monitor Brede Welvaart & de SDG’s’, deze publicaties gaan in op hoe brede welvaart in Nederland zich in het licht van de 17 SDG’s ontwikkelt. |
Brede welvaart
Van Donk: ‘Ik constateerde de moeite die het rijk heeft om goed beleid rond SDG’s te vormen en dacht: misschien is een regio met haar drieO’s samenwerking wel dé geschikte partij om SDG’s te koppelen aan beleid. Gelukkig dachten bestuurders en ondernemers in de regio hier direct hetzelfde over.’
Wat volgde, was een akkoord met de provincie Gelderland: zo werd de Achterhoek de eerste Nederlandse SDG-regio. Achterhoek Board voorzitter Mark Boumans zei er destijds over: ‘De Achterhoek laat zien dat innovatie niet per se grootstedelijk is, maar juist hier hand in hand gaat met verduurzaming en brede welvaart. De Achterhoek scoort hoog op brede welvaart en is daarom bij uitstek geschikt om dit instrumentarium verder uit te werken.’
Wat hield dat akkoord in? ‘Over en weer commitments: we verklaarden dat we werk wilden maken van de SDG’s. Maar we wilden het niet alleen uitstralen, we wilden ook een stimulerende en faciliterende rol gaan spelen.’
‘SDG’s vormen niet alleen een doel op zich, ze zijn ook een instrument om scherper te kijken’
Geen lege huls
Een krappe twee jaar later zijn de SDG’s verweven in de lijvige, herijkte Achterhoek Visie 2030.
Maar, typisch Achterhoeks, de visie gaat niet over praten in het luchtledige; de herijkte visie wordt na een korte introductie fijnmazig uitgewerkt in de thematafels. Ook bevat het document een doelenboom waarin de visie is vertaald in een ambitie, die op haar beurt weer is vertaald naar doelen en streefwaarden.
Hoe zijn ze daar gekomen? Van Donk: ‘Intern zijn we gestart met kijken naar de doelen: welke passen bij Achterhoek ambassadeurs? Er zijn zeventien SDG’s en niet allemaal passen ze bij wat wij als organisatie doen en waar wij invloed op hebben.’
‘We hebben ons dus eerst verdiept in de doelen en ze ons eigen gemaakt. Het moet namelijk geen marketing tool zijn of een lege huls.’
Binnen Achterhoek ambassadeurs hield Van Donk samen met een expert een aantal sessies en kwam uit op vijf SDG’s. Daaraan wilden ze zich verbinden.
De zes thematafels doorliepen eenzelfde proces, maar keken kritisch vanuit hun eigen thema. Van Donk: ‘Zo vond de thematafel onderwijs en arbeidsmarkt de SDG over kansenongelijkheid bestrijden belangrijk, terwijl onze organisatie dat doel niet had gekozen. Iedereen heeft uiteindelijk een specifieke focus gelegd.’
‘Ik krijg weleens de reactie: dit zijn toch geen nieuwe dingen? Dan zeg ik: dat is juist het fijne, er is geen hele reorganisatie nodig, maar dit is een manier om beter te kijken naar wat je al doet’
Dezelfde taal
Waarom SDG’s?
‘Je maakt duurzaamheid en brede welvaart concreet met SDG’s. Als je de doelen als instrument gebruikt, kom je tot een completere vraag’, vertelt Van Donk. ‘Het wordt er ook complexer van: klimaatdoelen verbind je dan ook met sociale factoren.’
Achterhoek ambassadeurs leggen hun beleid langs de SDG’s, dan kijken ze waar het beleid kunnen aanscherpen en waar mogelijkheden zijn tussen beleidsvelden.
Van Donk: ‘Neem mobiliteit. Dat beleidsgebied gaat over infrastructuur aanleggen en onderhouden. Als je dan de verbinding legt met gezondheid en onderwijs, en de toegankelijkheid en bereikbaarheid daarvan voor iedereen, dan ga je nadenken over waarom je doet wat je doet. Je gaat dus scherper kijken.’
‘Ik krijg weleens de reactie: dit zijn toch geen nieuwe dingen? Dan zeg ik: dat is juist het fijne, er is geen hele reorganisatie nodig, maar dit is een manier om beter te kijken naar wat je al doet en die dingen onderling te verbinden. Dat vinden veel mensen een eye-opener.’
De kracht van de SDG’s zit ‘m volgens hem ook in het feit dat je dezelfde taal spreekt over doelstellingen. ‘Soms zelfs letterlijk doordat je dezelfde icoontjes gebruikt. Zo kun je elkaar makkelijker vinden, en gaan samenwerken. En vervolgens is er al een taal die je samen spreekt, en een geformuleerd, gedeeld einddoel.’
‘Naast het doel is er ook al een instrumentarium. Als we weer even denken aan het aanleggen van een fietspad: welke (circulaire) materialen gebruik je, hoe toegankelijk worden bepaalde woongebieden ervan, wie huur je in?’
‘Je maakt duurzaamheid en brede welvaart concreet met SDG’s’
Intrinsieke motivatie
Hoe nu verder? Van Donk: ‘Het is belangrijk om goede kaders te scheppen, zodat toekomstige projecten langs de lat van de SDG’s worden gelegd. Ik hoop dat dit leidt tot inspiratie en goede initiatieven.’
Daarover is Van Donk hoopvol. De regio ziet hij als samenwerkingsverband als ‘mooie positie tussen het rijk en lokale overheden’ in. ‘Wij zijn eigenlijk een soort intermediair. Door kleinere initiatieven die hier ontstaan door te geven aan provincie en rijk.’
‘De neiging bij overheden is om verkokerd te werken. De kunst is om integraler te werken, ik denk dat SDG’s daar het ideale instrument voor zijn.’
Achterhoek ambassadeurs gaat vanaf september bij alle gemeenten in de Achterhoek ‘inspiratiesessies’ houden over SDG’s voor het college van burgemeester en wethouders.
‘We willen het bij gemeenten neerleggen als aanbod. Je moet oppassen dat het niet het zoveelste overheidsinstrumentje is dat wordt opgelegd. Ik hoop dat andere partijen zich gestimuleerd voelen om zelf ook aan de slag te gaan met de SDG’s. Het moet intrinsieke motivatie zijn.’
Hij vervolgt: ‘De sessies gaan over: wat kan ik ermee, hoe dan, en is het wat voor ons. Als het dan niks voor hen is, is het ook goed. Er is in ieder geval al een aantal ondernemers en overheden in de regio die ermee werken. Ook dat zijn belangrijke ambassadeurs voor brede welvaart.’
Koploper met meestappers
De Achterhoek heeft volgens Van Donk de ideale governance structuur met de drie O’s om dit samen op te pakken. ‘En er is de cultuur van naoberschap: voor elkaar zorgen en samen doen.’
Maar hoe zorg je ervoor dat de SDG’s ook werken voor andere regio’s en organisatieverbanden?
‘Dat is een goede vraag. Alles wat we hier doen is open en transparant. Andere regio’s moeten het makkelijk kunnen copy-pasten. We willen niet voorop lopen om zelf onderscheidend te zijn, we willen voorop lopen zodat andere regio’s meestappen.’
De gemeente Aalten is al heel actief met SDG’s, over de grens Kleef ook. Ook is de provincie Gelderland al in gesprek met Overijssel en Noordrijn-Westfalen.
Van Donk: ‘De tijd lijkt nu echt rijp om samen hieraan te werken.’