Deze twintigers trainen voor de energietransitie
Zonder integraal denken en doen wordt het niets met de energietransitie, vinden ze. En dus leiden Talent voor Transitie en Nationaal Energietraineeship een nieuwe generatie op, die de gemeenschappelijke opgave centraal stelt en niet de eigen taak. Overheid van Nu sprak met trainees en oprichters. ‘Dit zijn de mensen van wie we verwachten dat ze het verschil gaan maken.’
In het kort
| • Nationaal Energie Traineeship (NET) en Talent voor Transitie (TvT) werden opgericht uit onvrede met het hokjesdenken in de energieketen, dat zorgt dat de energietransitie minder snel verloopt dan gewenst. • Beide organisaties bieden hun trainees gedurende twee jaar werkervaring aan bij overheden, ondernemingen en kennisinstellingen. Daarnaast volgen de trainees bij de organisatie zelf ontwikkelingsprogramma’s, gericht op persoonlijke groei, leiderschap, samenwerking en kennis van de energiewereld. • Daardoor leren de trainees in die twee jaar de gehele energieketen kennen en zijn ze vanuit hun opgavegerichtheid in staat de energietransitie te bevorderen en versnellen. • Er zijn wel accentverschillen. NET heeft de ambitie om de toekomstige leiders van de energietransitie te selecteren en op te leiden. TvT stelt vooral het ontdekken en ontwikkelen van (je) talent centraal en is meer gericht op diversiteit. |
‘Wat was nou eigenlijk mijn commitment?’
Jacob Froling, oprichter van het Nationaal Energie Traineeship (NET), vertelt: ‘Ik werkte 11 jaar bij ingenieursbureau Arcadis en deed met allerlei partijen allerlei projecten in de energietransitie. Wat me opviel: we hebben allemaal het beste voor met ‘duurzaam’, ‘circulair’ en ‘transitie’. Maar we blijven daarbij wel allemaal redeneren vanuit onze eigen business case, onze eigen manier van werken, onze eigen cultuur. Dat zat me dwars. Ik was op Springtij - het forum voor duurzame transitie – en op een gegeven moment werd mij gevraagd: wat is nou eigenlijk jouw commitment? Ik moest er nog even over nadenken en heb toen ontslag genomen en het Nationaal Energie Traineeship opgezet.’
‘Veranderen, daar praat je vooral over’
Een soortgelijk pad volgde Albert Bloem, oprichter van Talent voor Transitie (TVT): ’Iedereen praat graag over veranderen, maar het veranderen zelf is lastig. We wijzen vooral naar elkaar. Ik werkte bij Vattenfall en hield me onder meer bezig met het ontwikkelen van de talenten die daar binnenkwamen. Je ziet dan dat ze moeite hebben met wat ik het ‘vacature-denken’ noem. Je weet wel: het lijstje met taken dat je moet kunnen uitvoeren als je die baan eenmaal hebt. Terwijl ze heel graag breder hun talenten willen ontwikkelen om in te zetten voor die grotere opgave en nieuwe werkvormen. Binnen gevestigde organisaties is dat – zeker als je nog aan het begin van je carrière staat - moeilijk. Dus ik ben opgestapt en heb vier jaar geleden Talent voor Transitie opgezet.’
Dit is niet zomaar de volgende lichting starters die z’n steentje bijdraagt – deze twintigers voelen urgentie en willen versnellen
Vergelijkbare werkwijze, andere accenten
Nationaal Energie Traineeship en Talent voor Transitie hebben een vergelijkbare werkwijze: ze detacheren jonge professionals bij organisaties die werken aan de energietransitie. Dat kunnen energieleveranciers zijn, netbeheerders, kennisinstellingen of overheden, maar ook project- en adviesbureaus.
De trainees van NET en TvT zijn niet zomaar de volgende lichting starters die z’n steentje bijdraagt. Dit zijn de twintigers die urgentie voelen en willen versnellen. Vervolgens is er in de toonzetting en uitvoering wel verschil tussen NET en TvT.
NET is erop uit de leiders van de toekomst te selecteren en op te leiden. Naast het werk als trainee volg je elke vrijdag, samen met de trainees van het Nationaal Water en Bodem Traineeship, trainingen in persoonlijk leiderschap en wordt gehamerd op de opgave van de keten centraal stellen. ‘Zodat ze de juiste beslissingen nemen als ze eenmaal op een plek zitten waar ze het voor het zeggen hebben’, zegt Jacob Froling.
TvT stelt meer persoonlijke ontwikkeling centraal. Albert Bloem: ‘Je zou kunnen zeggen dat wij minder op leiden, en meer op verbinden zijn gericht. We werken minder volgens vastomlijnde plannen maar hebben wel een heel scherp oog voor de talenten van onze trainees en wat daarmee mogelijk is. Dat verbinden we met elkaar. Laat ze ontdekken, experimenteren en groeien. Dan komt het vanzelf goed.’
‘Ik wil dat de energietransitie voor iedereen is’
Julia Sialino (Talent voor Transitie, 26 jaar): ‘Ik wil eraan bijdragen dat de energietransitie van en voor iedereen is. Dus niet alleen voor de mensen die het kunnen betalen, maar juist ook voor de mensen die de transitie het hardste nodig hebben. Dat zijn de mensen die geen eigen geld hebben om een energiecoöperatie te starten. Die hopen dat ze met een tweedehands koelkast goedkoper uit zijn, maar dat niet zijn omdat zo’n oud apparaat energie slurpt. Ze zouden een nieuwe moeten kopen, maar kunnen zich dat niet veroorloven en zijn daardoor uiteindelijk duurder uit.’
Julia deed voor haar afstudeeronderzoek (master Innovation Sciences aan de TU Eindhoven) onderzoek naar energiearmoede bij Odura, een advies- en projectontwikkelingsbedrijf gericht op de energietransitie. Via Odura kwam ze bij Talent voor Transitie terecht, waar ze snel kon worden gematcht met het team Inclusieve energietransitie van de provincie Zuid-Holland.
‘Er is inmiddels veel bewustzijn bij gemeenten. Maar nog steeds is het vaak zo dat de overheid voor de doelgroep nadenkt en dat er dan dingen uitkomen die de doelgroep niet echt bereiken. We hebben nu een community of practice waarin negen Zuid-Hollandse gemeenten met energiearmoede aan de slag zijn. Als provincie helpen wij bij het kennisdelen zodat niet iedereen zelf het wiel gaat uitvinden. We stimuleren een integrale energietransitie, waarin welzijn net zo relevant is als techniek.’
‘Concreet ontwikkel ik nu een online platform waar gemeenten hun kennis kunnen delen. En ik maak een kosten-batenanalyse van de energiecoaches die steeds meer worden ingezet. Wanneer is dat een goede investering? Kun je hun impact uitdrukken in geld?
Talent voor Transitie
| Talent voor Transitie (TvT) startte in 2017 en leverde tot nu toe veertig trainees af aan de banenmarkt. Momenteel staan er zo’n veertig trainees op de payroll, die werken bij vijftien à twintig werkgevers, variërend van energiebedrijven zoals Eneco en onderzoeksinstellingen zoals TNO, tot bijvoorbeeld TenneT, Gasunie en de provincie Zuid-Holland. Uniek is het aangepaste programma om statushouders te begeleiden, samen met The Refugee Talent Hub. In dit aangepaste programma werken nu zo’n tien nieuwe Nederlanders bij Vattenfall, TenneT en Arcadis. Bij Talent voor Transitie werk je gedurende twee jaar twee of drie keer bij verschillende werkgevers. Bijvoorbeeld als engineer, consultant, procestechnoloog, of programmaontwikkelaar - vaak in een juniorfunctie. Twee dagen per maand volg je een ontwikkelprogramma, dat bestaat uit workshops, trainingen, intervisie en social events. Daarbij doe je energiekennis op, werk je aan je procesmanagement-skills, groeit je persoonlijke effectiviteit en leer je coalities bouwen. |
‘Vanuit mijn ervaring heb ik een genuanceerder beeld’
Nellie-Anne Guijt (Talent voor Transitie, 27 jaar): ‘Ik heb stagegelopen bij TenneT. Mijn eerste TvT-traineeship was bij Vattenfall. Begin dit jaar sloot ik mijn traineeship af bij de provincie Zuid-Holland, waar ik nu werk. TenneT vond ik heel interessant, maar ook heel technisch. Juist daar realiseerde ik me dat de energietransitie niet alleen een technische, maar juist ook sociale transitie is. Of moet zijn, wil het slagen. Vattenfall vond ik erg leerzaam, maar de nadruk op commerciële belangen paste toch niet zo goed bij mij. Voor mij is de provincie nu helemaal de goede plek.’
‘Door mijn ervaringen bij Vattenfall en TenneT heb ik een genuanceerder en breder beeld van de energiesector als geheel en hoe je als overheid daarin je rol kunt spelen. Als je met die ervaring het banenbestaan instapt, is je wereldbeeld aanzienlijk ruimer.’
‘Ik werk aan het bevorderen van lokale energie-initiatieven, de bestrijding van energiearmoede en het ondersteunen van de glas- en tuinbouwsector. Drie verschillende, maar heel boeiende en actuele thema’s. Het is heel dynamisch. Je werkt op het niveau waar aan de touwtjes wordt getrokken en je ziet dat het effect heeft in de dagelijkse praktijk. Ik sta nog maar aan het begin, maar heb al wel het gevoel dat ik iets wezenlijks bijdraag aan de energietransitie.’
Nationaal Energie Traineeship
| Bij het Nationaal Energie Traineeship (NET) doe je in principe één traineeship bij één organisatie. De inzet is dat je daar na je twee jaar kunt blijven werken. Gedurende die twee jaar volg je elke vrijdag - intern bij NET - leiderschapstrainingen, excursies naar spelers in de energietransitie, krijg je college van gastsprekers uit het veld en coaching die je helpt bij je persoonlijke ontwikkeling. Je bouwt een stevig netwerk op, onder meer doordat je met je medetrainees uit jouw lichting ervaringen deelt. En doordat je in deze periode gezamenlijk aan vier verschillende projecten in vier verschillende organisaties werkt. Daar leer je projectmanagement, multidisciplinair samenwerken en kijk bij elkaar in de keuken. De eerste groep die in oktober 2019 startte, is inmiddels afgezwaaid. Momenteel zijn zo’n 25 NET-trainees aan de slag bij twintig organisaties. |
'Ik waardeer de persoonlijke ondersteuning’
Simone van Raaij (Nationaal Energie Traineeship, 26 jaar) behaalde een jaar geleden haar twee masters Environment and Resource Management en Public Administration. Zo combineert ze algemene bestuurskundige kennis met meer gespecialiseerde kennis op het gebied van energie en klimaat. Ook een jaar geleden kon ze meteen als NET-trainee aan de slag bij de provincie Zuid-Holland, waar ze nu werkt als projectmedewerker bij het ontzorgingsprogramma klein maatschappelijk vastgoed, en bij het programma energiebesparing.
‘We helpen onder meer ‘kleine’ vastgoedeigenaren met het gedoe wegnemen, dat komt kijken bij het verduurzamen van een gebouw, bijvoorbeeld een schoolgebouw of zorginstelling.’
Afgelopen jaar zat Simone in het team dat een werkboek maakte met praktische handvatten voor een integrale wijkaanpak, waarin, naast de energietransitie, ook vergroening en sociaal-maatschappelijke verbetering kunnen worden meegenomen. Zo doet de provincie waar ze goed in is, vindt Simone: mogelijk maken en ondersteunen.
Ze vertelt: ‘Na vier dagen werken bij de provincie is het fijn om die vijfde dag iets heel anders te doen, helemaal nu we elkaar weer fysiek mogen ontmoeten. Ik waardeer de ondersteuning vanuit NET - Jacob belt regelmatig om even te checken hoe het gaat. Je hebt coaching-uren die je zelf kunt inzetten, in de trainingen word je geholpen bij je persoonlijke ontwikkeling en je leert op die dagen ook veel over de energietransitie.’
‘Dit werk vereist creativiteit’
Anderhalf jaar geleden tijdens een carrièredag op de Universiteit van Utrecht, waar Thomas Haitsma (Nationaal Energie Traineeship, 26 jaar) bezig was met zijn master Sustainable Development, sprak hij Jacob Froling, die daar met een NET-stand stond. Dat leidde nog tot niets. Maar toen Thomas begin dit jaar afstudeerde en op zoek ging naar een baan, kwam NET weer in beeld en zag hij op de site een interessante, aan de Regionale Energiestrategie (RES) verbonden vacature.
Nu werkt Thomas als trainee Waterbeleid en Plannen twee dagen per week bij het waterschap Brabantse Delta. En wordt hij vanuit het waterschap de andere twee dagen ‘uitbesteed’ aan de RES West-Brabant als programmasecretaris. Dat betekent dat veel van Thomas’ werk in het teken staat van uiteenlopende partijen bij elkaar brengen. In dit geval: zestien gemeenten, de netbeheerder, het lokale bedrijfsleven, energiecoöperaties, jongeren (JongRES), de provincie en het waterschap.
‘De RES 1.0 staat. De zoekgebieden zijn bepaald. Nu moeten we over twee jaar de RES 2.0 opleveren. De urgentie is er en we willen met z’n allen heel graag. Maar waar we nu in onze regio – en trouwens in meer regio’s – tegenaanlopen, is netcongestie: het huidige net kan het sterk groeiende aanbod van duurzame energie niet aan.’
‘Dus: hoe zorg je dat netbeheer en gemeenten hierin met elkaar een uitweg zoeken? Dat wil zeggen: zich in elkaar kunnen verplaatsen, elkaars taal verstaan en spreken, op een goede manier informatie delen en zo kunnen zoeken naar innovatieve oplossingen. Het gaat om het mogelijk maken van goede communicatie, door zelf goed te communiceren. Dit is werk dat creativiteit vereist.’