Column Jan van Ginkel: Een huis van chocola
Het gaat goed! Gewoon hartstikke goed. En dan doel ik, in jargon, op de interbestuurlijke samenwerking. In normaal Nederlands: we vinden elkaar als verschillende overheden steeds gemakkelijker. Op het thema digitale transformatie althans.
Als ik zie dat er tijdens het laatstgehouden congres van iBestuur meer dan duizend mensen actief meedoen, dat er een keur aan sprekers voorbij trekt uit alle mogelijke hoeken en gaten, dan kan ik alleen maar concluderen dat het goed gaat. Voor mij zit het primaire bewijs daarvoor niet bij al die bestuurders en ambtenaren van nogal wat overheidsorganisatie die digitaal rondliepen op het congres. Het echte argument zit in de klaarblijkelijke aantrekkingskracht op anderen.
Natuurlijk leveranciers, maar veel breder dan dat: wetenschappers, deelnemers vanuit kennisinstellingen, bedrijven, maatschappelijke instellingen. Digitale transformatie gaat niet over techniek, maar is een maatschappelijke beweging die ingebed is in een vitaal ecosysteem. Dat is wat ik zag op het congres en dat vertelt me dat de digitale transformatie ook in overheidsland nu serieus gaande is.
Herwaardering van oude waarden zoals gemeenschap, soliditeit, rust, vitale beroepen, schone lucht en nabijheid
Natuurlijk was corona wel zo ongeveer het meest gehoorde woord. Ik heb vooral geluisterd welke lessen het congres me aanreikt in relatie tot de digitale transformatie. Drie dingen vielen me op:
- Corona als versneller. Zeker niet alleen in het dagelijks werk, het e-werken, maar vooral in de samenleving. We zagen en zien nog steeds een explosie van e-commerce, de digitale MKB-platforms schieten als paddenstoelen uit de grond. Hetzelfde met e-health, met e-learning en al die anders e-‘s.
- Corona als herwaardeerder. Herwaardering van oude waarden zoals gemeenschap, soliditeit, rust, vitale beroepen, schone lucht en nabijheid. Niet in de vorm van terug-naar-vroeger-toen-alles-beter-was, maar de getransformeerde uiting van die waarden. Bekende waarden die een hedendaagse invulling krijgen die passen in ons digitale tijdperk.
- Corona als versterker. COVID-19 fungeert als een megafoon om te articuleren dat krachtig functionerende overheden en betrouwbare wetenschappen de beste garantie zijn voor een veilige samenleving. En inderdaad, vandaag de dag is zo’n overheid en zo’n wetenschap een door data en technologieën ondersteunde en gedreven organisatie.
Maar de vierde bevinding vind ik zelf nog fraaier. Omdat-ie zo raak is. Niet per se heel nieuw, niet per se heel schokkend, maar wel o zo precies in de roos. Tijdens het debat dat ik met burgemeester Weerwind en staatssecretaris Knops had naar aanleiding van het recente manifest ‘Dichterbij door digitalisering’ kwam het als vanzelf ook op het thema ‘één overheid’.
Het Huis van Thorbecke is niet opgetrokken uit beton, maar uit vloeibare substanties
We constateerden met elkaar dat je de ‘één overheidsgedachte’ niet moet relateren aan de opbouw van het Huis van Thorbecke – in de zin dat je verdiepingen moet samenvoegen of slopen of zo. Nee, de ‘één overheidsgedachte’ appelleert aan de onderlinge samenwerking en aan de dienstverlening aan en interactie met de context. Het Huis is niet van beton gebouwd, maar het is opgetrokken uit vloeibare substanties.
De overheid van nu bestaat uit instanties die samenvloeien tot de lekkerste smaak. Noem het gerust chocola. Digitale transformatie is een beweging. Toch?