Column Jan van Ginkel: De lift
De regio, het gebied, ontvouwt zich in de praktijk in toenemende mate als het kristallisatiepunt van transities. Ik schreef voorgaande zin omwille van de laatste letter ervan, de s. Ik zie namelijk dat overheden de diverse transities nog steeds te veel als van elkaar losstaande veranderingen vormgeven. Dat is ook wel begrijpelijk als je daar bij het Rijk hele ministeries en bij gemeenten complete directies en afdelingen voor hebt. En vervolgens is het dringen en schuren op de concrete plek, in het concrete gebied, daar waar de transities neerdalen. Ze komen dáár immers bij elkaar.
| Jan van Ginkel is loco-provinciesecretaris en concerndirecteur van de provincie Zuid-Holland. Overheid van nu volgt hem op het gebied van de digitale transformatie van de overheid. Eens in de paar maanden schrijft hij een column voor Overheid van Nu. |
De liftboy in de lift van de interbestuurlijke samenwerking is meestal iemand van een provincie, die de bewoners van de etages maar al te graag in zijn lift uitnodigt.
Het afwegen hoe die samenhang, en ook de tegenstellingen, van en tussen de diverse transities wordt uitgebalanceerd, is – naar mijn stellige mening – geen activiteit van vechten, maar van verbinden. Een interbestuurlijk samenspel van alle overheidsgeledingen. In het Huis van Thorbecke is niet de schoonheid van de verschillende etages interessant, maar alleen het daadwerkelijk functioneren van de lift. De liftboy is meestal iemand van een provincie, die de bewoners van de etages maar al te graag in zijn lift uitnodigt.
Een beetje overheidsdienaar neemt vandaag de dag in elke zin de woorden ‘transitie’ in de mond. Zo hoort dat momenteel, dan hoor je er helemaal bij. En ja, de coronacrisis confronteert ons met het feit dat er nog een paar stevige opgaven zijn die we nog niet zo onder ogen hadden gezien. De afstand tussen mens en dier lijkt nu ook een issue te zijn in de ruimtelijke ordening.
De dimensies van sociale cohesie en cultuur blijken ineens toch echt onderdeel te moeten worden van de gebiedsgerichte aanpak. De preventieve kant van de gezondheidszorg is niet langer alleen een medisch thema, maar vooral een aspect van samenleven. En de aankomende bezuinigingen gaan niet zomaar over ombuigingen en accentverschuivingen, maar om de wezensvraag naar welk type maatschappij we op weg willen. Corona als motor van het filosofisch debat.
Beleid niet als uiting van daadkracht, maar van wijsheid
Ondertussen voelt het je verplaatsen in de lift best een tikje angstig. De onzekerheden zijn legio. Ik denk dat we de behoefte aan grip en sturing in gezamenlijkheid zullen moeten gaan inruilen voor scenariodenken. Beleid niet als uiting van daadkracht, maar van wijsheid. Weerbaarheid hervinden is een permanente balanceeract in plaats van het voortborduren op vaste overtuigingen.
In verlangen naar overheden die elkaar opzoeken in het kleine, het incrementele, het organische. Omdat je met juist die benadering een wendbaarheid aan de dag legt die de gebiedsgerichte transities (met de s van meervoud) in hoog tempo realiseert. Ik ben een hoopvol mens, want als je goed luistert hè, hoor je hier en daar wel degelijk al “zoef” als de lift langskomt.