Enthousiaste ambtenaren zetten voeding op de stedelijke agenda’s
In de City Deal ‘Voedsel op de stedelijke agenda’ werkt een aantal steden samen met het Rijk en kennisinstellingen op het gebied van voeding in de stad. Denk aan voorlichting, maar ook aan urban farming, toerisme en de inrichting van een ‘gezonde stad’ in de breedste zin van het woord. Froukje Idema van het Programmateam City Deal ziet mooie initiatieven ontstaan, maar constateert ook: "Samenwerken op zo’n nieuw beleidsthema, dat schuurt."
|
In 1 minuut:
|
Drie jaar geleden ontstond de idee voor een City Deal ‘Voedsel op de stedelijke agenda’ toen tijdens een bijeenkomst van de Agenda Stad Den Bosch een ‘pitch’ hield over het thema voedsel en de maatschappelijke opgaven. “Een aantal mensen uit verschillende steden was daarbij aanwezig’’, vertelt Froukje Idema van het programmateam City Deal Voedsel. “En we constateerden dat we elkaar kunnen helpen op allerlei manieren, vooral door kennis en ervaringen te delen. Er valt veel te leren, omdat het thema voedsel zoveel aspecten kent en daarmee impact heeft op al het gemeentelijk beleid.’’
Het delen van kennis en dus bij elkaar in de keuken kijken levert meerwaarde op voor alle partnersteden van de City Deal, maar voedsel op de stedelijke beleidsagenda krijgen is een stuk lastiger. Het onderwerp roept ongemak op, zegt Idema. “Het komen tot een gezond en duurzaam voedselsysteem is als integraal beleidsthema erg nieuw. Het houdt in dat je voeding betrekt bij allerlei beleidskeuzes.”
Voeding in de stad gaat dus niet alleen over stedelijke landbouw, maar ook over voorlichting en onderwijs over gezond eten, inrichting van de openbare ruimte, sociaal domein, en daarmee het aanbod van gezonde voeding uit de eigen regio. “Om te komen tot een systeemaanpak zijn er veel knoppen waaraan je hebt te draaien,” zegt Idema. “ In dat kader is dan ook relevant het gesprek te hebben over de dieperliggende keuzes die een stad in relatie tot een voedselaanpak heeft te maken; voor welke waardes wil je staan ten aanzien van je inwoners.”
Voeding in de stad gaat over inrichting van de openbare ruimte, voorlichting en zorg
Gezonde stad
De City Deal Voedsel heeft vier thema’s. Bij alle thema’s zijn een of twee steden de trekkers. Utrecht en Leeuwarden ‘trekken’ bijvoorbeeld het thema bewustwording, gezondheid en sociale inclusiviteit en bestuurlijke innovatie. De aanpak van obesitas onder bewoners is een aspect, net als het eenvoudiger maken van gezonde keuzes, ook in achterstandswijken. Ook voedsel in de zorg is hier een thema, vertelt Idema. “Hoe kan je bijvoorbeeld ouderen tijdens en na een ziekenhuisopname begeleiden zodat ze de juiste voedselkeuzes te maken?’’
Door voeding te koppelen aan lopend beleid en logische verbindingen te leggen, krijgt voeding als thema een logische plaats, stelt Idema. In veel gemeenten komt de discussie hierover net op gang. “In België heeft de overheid ingezet op gezonde schoollunches, in Groot-Brittannië is er een suikertaks gekomen. In Nederland vinden we vanuit onze traditie zoiets al snel betuttelend. We zoeken het hier tot nu toe meer in positieve voorlichting en inspirerende voorbeelden geven. Maar gelukkig zie ik ook hier een verandering in aanpak op gang komen, getuige ingezonden brief van een aantal grote steden met de oproep een suikertaks in te stellen op frisdrank.’’
Koplopers
Ede, de gemeente waar Idema werkt, heeft sinds 2015 een voedselvisie, voedselwethouder en een actieprogramma. Het programma zet in op voorlichting op school, terugdringen van voedselverspilling, innovatie op het gebied van voedselproductie en voeding in de zorg. Er wordt samengewerkt met ziekenhuizen, voedselproducenten, kennisinstellingen en buurgemeenten. Maar steeds meer steden als bijvoorbeeld Utrecht, Amsterdam en Leeuwarden zijn tot de ‘overall’ koplopers gaan behoren op dit thema.
Na drie jaar constateert Idema dat voedsel door de City Deal Voeding in een aantal gemeenten op de agenda staat. De samenwerking is in dat opzicht een succes. “We hebben nu een netwerk op dit thema. We kennen elkaar en we weten elkaar op ambtelijk niveau steeds beter te vinden. Je kan wel stellen dat aan aantal zeer enthousiaste ambtenaren het onderwerp op de agenda heeft gekregen.”
Ede heeft sinds 2015 een voedselvisie en een voedselwethouder
Op bestuurlijk niveau moet zo’n intensief netwerk nog groeien, zegt Idema. “Hopelijk gebeurt dat als een integrale voedselaanpak in steeds meer steden een thema wordt.” Ze noemt Leeuwarden als een goed voorbeeld. “In die stad was aanvankelijk alleen stedelijke landbouw een thema. Voedsel stond nog niet op de beleidsagenda. Nu staat voedselaanpak als thema in het bestuursakkoord en is een wethouder hiervoor verantwoordelijk.’’
De City Deal Voedsel loopt officieel nog door tot volgend jaar. Hoe verder? Idema: “Met een groep van enthousiaste steden die kennis en ervaring hebben opgedaan met de City Deal en die hun actiegerichte en integrale aanpak van voedsel verder willen ontwikkelen, willen we graag door. De job is nog niet klaar, zeker als we naar de politieke agenda kijken. Daarnaast hopen we andere gemeenten en instellingen te inspireren. Online hebben we inspirerende voorbeelden verzameld in een ‘Receptenboek’. Ook met internationale voorbeelden.” Ondanks het ongemak dat het nieuwe beleidsthema oproept is, er veel veranderd ten opzichte van drie jaar geleden. Dit nieuwe thema verder ontwikkelen, kan geen gemeente alleen, zegt Idema. “We hebben elkaar nodig.’’