Beste Overheidsorganisatie 2019: de succesformule van Tilburg
De gemeente Tilburg werd dit jaar uitgeroepen tot de Beste Overheidsorganisatie van Nederland. Overheid van Nu sprak wethouder Marcelle Hendrickx over de transformatie die de gemeente de afgelopen jaren heeft doorgemaakt. ‘We zien andere overheden niet als concurrent maar we kijken hoe we elkaar kunnen versterken.’
Zo staat in Tilburg het Spoorpark, het grootste burgerinitiatief van Nederland. Een terrein van 7,5 hectare midden in het centrum, dat de gemeente een aantal jaar geleden kocht. Burgers knapten het gebied daarna zelf op. ’Een fysiek samenwerkingsproject waar wij ruimte terug hebben gegeven aan een groep inwoners, die daar zelf mee aan de slag is gegaan. Een prachtig park midden in de stad waar je mede-eigenaar van kunt zijn.’ Het initiatief is een voorbeeld van hoe de gemeente zich nu positioneert: als één van de spelers in het veld in plaats van spelbepaler.
De effecten van die verandering is in cijfers terug te zien: zo is Tilburg in de misdaadmeter van het Algemeen Dagblad gedaald van plek 3 naar plek 24. Daarnaast wordt de lokale dienstverlening door inwoners gewaardeerd met gemiddeld een 8,4. ‘Enkele jaren geleden was dit nog een 6,8. We hebben dus echt flinke stappen gezet.’
Formule voor succes
Of Tilburg een succesformule heeft? ‘Ik denk dat onze formule voor succes schuilt in dat wij ons realiseren dat je het nooit goed genoeg doet voor je eigen inwoners. En dat je altijd bezig moet zijn met hoe we nabijer kunnen zijn, hoe kunnen we beter in contact komen met onze inwoners? Maar ook met onze omgeving, buurtgemeenten, regio en provincie en rest van Nederland en de wereld? En dat we altijd werken vanuit die vraag: wat is goed voor de stad en wat willen onze inwoners?’
‘We zien elkaar niet als concurrent maar kijken hoe we elkaar kunnen versterken.’
Interbestuurlijke samenwerking
Tilburg wil een stad zijn die de samenwerking opzoekt met andere overheden vanuit de inhoud. Met één doel: het welzijn van de inwoners voorop stellen. ‘We willen een stad zijn waar iedereen meedoet, waar iedereen ook nadenkt hoe we dat kunnen doen. Een stad die groen en veilig is, waar je een interessant en cultureel klimaat hebt. Dat krijg je alleen voor elkaar als iedereen een steentje bijdraagt. Alles wat je doet, moet daaraan bijdragen. Ook in onze samenwerking met partners is dat het belangrijkste doel.’
Vanuit die gedachte werkt de gemeente samen met andere gemeenten en de regio. ‘Binnen een samenwerking gaat het vaak fout wanneer een van de steden zich dominant opstelt naar andere, kleinere gemeenten. Daarom proberen we ons in de regio echt gelijkwaardig op te stellen, als één van de anderen. Wel zijn we ons bewust van onze voordelen als grotere gemeente en die proberen we ook in te zetten als voordeel voor collega overheden. Door bijvoorbeeld voor te financieren bij omvangrijke projecten of het beschikbaar stellen van land. We zien elkaar niet als concurrent maar kijken hoe we elkaar kunnen versterken.’
‘Ga ervan uit dat de oplossing wel eens buiten je eigen kunnen kan liggen.’
Verkokering doorbreken
Tegelijkertijd meent Hendrickx dat de gemeente nog veel kan leren. ’De weg naar de finale heeft ons doen nadenken over waar we goed in zijn en waar we nog beter in willen en kunnen worden.’ Zo heeft elke overheidsorganisatie last van verkokering, ook Tilburg. Dat proberen ze te doorbreken. ‘Dat werkt het beste wanneer ambtenaren zien voor welk plekje in de stad ze aan het werk zijn, merkten we. En er daarbij voor te zorgen dat je, vanuit verschillende afdelingen, niet zozeer zelf een steentje bijdraagt, maar met elkaar aan de slag gaat. Bijvoorbeeld door de vraag te stellen: ‘’Hoe gaan we hier nu bijdragen?’’
Gouden tip
De gouden tip die Hendrickx heeft voor andere overheden? ‘Stel gewoon die vraag aan je eigen inwoners, medewerkers en partners: ‘’Hoe kunnen wij het beter doen?’’. Wees oprecht geïnteresseerd in de antwoorden die je krijgt en ga ervan uit dat de oplossing wel eens buiten je eigen kunnen kan liggen. Als je werkt vanuit die houding, kom je tot transformatie.’