Leestip: Professioneel handelen of professionaliteit: het verschil tussen werkwoord en een zelfstandig naamwoord.
Schinkel en Noordegraaf over moderne professionals
Professioneel handelen, wat betekent dat nu eigenlijk in de praktijk? En hoe verhoudt zich dat tot ‘de moderne tijd’? Willem Schinkel, wellicht een van de meest dwarse denkers van Nederland en Mirko Noordegraaf, een van die zeldzame bestuurskundigen die feilloos de vinger op de zere plekken van het publieke domein leggen, hebben hun krachten gebundeld om aan de hand van het denken van Bourdieu te kijken hoe professioneel handelen zich kan verhouden tot de moderne tijd.
|
In deze serie bespreekt Overheid van Nu wetenschappelijke publicaties die relevant zijn voor interbestuurlijk werken. Vandaag het pleidooi van Schinkel en Noordegraaf om professioneel handelen te zien als een dynamisch in plaats van statisch concept. Een bron waar ook weer andere kennis, noties en overtuigingen aan toegevoegd kunnen worden. Dat maakt het werken in nieuwe netwerken en samenwerkingen wellicht eenvoudiger. |
In het artikel Professionalisme als sociaal kapitaal, schetsen ze hoe professionals handelen. Professionalisme – in de definitie van Schinkel en Noordegraaf – is het totaal aan gedragingen en praktijken van werknemers ‘met een duidelijk idee van waar hun werk over gaat en wanneer het effectief is.’ Schinkel en Noordegraaf beschouwen professionaliteit als een vorm van symbolisch kapitaal (een van de zogenaamde ‘velden’ van Bourdieu). Een ‘kapitaal’, waarvan de inhoud voortdurend op het spel staat door snel veranderende contexten (in- als extern).
“Wat is de betekenis van professioneel handelen?"
Daardoor veranderen opvattingen over professioneel handelen (en de legitimiteit daarvan). Wat het betekent om ‘op een professionele manier’ te handelen, staat voortdurend op het spel: betrekken we stakeholders wel of niet bij nog niet vastgesteld beleid? Informeren we alleen over het proces? Of gaan we op een co-creatieve manier aan de slag om tot nieuwe oplossingen te komen? Leggen we intern allerhande alternatieven op tafel? Of werken we alleen langs de lijnen van het Regeerakkoord?
Dat wat gezien wordt als ‘Professionaliteit’ is onderworpen aan onderhandeling
Zo is de 'formele inhoud' van 'professionaliteit' dus steeds onderworpen aan allerhande vormen van (her)onderhandeling. Dat maakt professionaliteit niet alleen ‘een schaars symbolisch middel, [en] een object van een proces van toewijding en een bron van legitieme vormen van handelen en interpreteren.’ Maar ook een activiteit die in strikte zin niet ‘neutraal’ is. Ook als het om handelen in het maatschappelijke veld gaat. In de termen van Bourdieu: ‘A social field is always a field of force, [a field ]of power.’
In een ander, recent artikel betoogt Noordegraaf (2015) dat het wellicht ‘verleidelijk [is] om vast te houden aan traditionele, ‘pure’ beelden van professionaliteit’ (zoals: een goed beheerde organisatieomgeving’, ‘autonomie’ en ‘deskundigheid’), maar dat dit beeld niet langer houdbaar is. De overheidsprofessional van vandaag de dag werkt in een ambigue veld, waarin politiek-bestuurlijke sensitiviteit, toenemende mediadruk en heronderhandeling over taken aan de orde van de dag is.
Betekenis voor de overheid
Wat betekent dit dan voor het handelen van de uitvoerende overheidsprofessional? Noordegraaf en Schinkel houden een pleidooi om professioneel handelen te zien als een dynamisch concept, als een werkwoord in plaats van een zelfstandig naamwoord. En niet langer als een statisch, neutraal concept. Door zo naar ‘professioneel handelen’ te kijken, is professionaliteit een ‘expliciet discursieve bron.’ Oftewel: een bron, waar ook andere bronnen (lees: maatschappelijke) aan toegevoegd kunnen worden, zonder dat daarmee de ‘autoriteit’ van beleid onmiddellijk wordt aangetast. Ook anderen (significant others) kunnen immers relevante kennis, noties en overtuigingen delen. Een dergelijke manier van kijken naar ‘professioneel handelen’ maakt het werken in nieuwe netwerken en samenwerkingen wellicht eenvoudiger.
|
Noordegraaf, M., & Schinkel, W. (2011). Professionalism as symbolic capital: Materials for a Bourdieusian theory of professionalism. Comparative Sociology, 10(1), 67-96. Noordegraaf, M. (2011). Risky business: How professionals and professional fields (must) deal with organizational issues. Organization studies, 32(10), 1349-137. |