‘Bubbelstad’ of goed contact met je buren?
‘De toekomst is met grote onzekerheid omgeven’, zo begint het rapport ‘Oefenen met de toekomst’ van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Een groter cliché is haast niet denkbaar. Maar, wie de moeite neemt om verder te lezen, ontdekt dat het vier toekomstbeelden voor Nederland schetst die niet onrealistisch zijn. Door de verhalende scenario’s krijg je meer grip op de (mogelijke) gevolgen van strategisch beleid op de stedelijke inrichting van Nederland én wat dat betekent voor de inwoners. Voor welk Nederland kies jij?
Bubbelstad
In Bubbelstad is de digitalisering maximaal doorgezet. De digitale wereld is stap voor stap het leven van de Nederlanders steeds meer gaan bepalen. We leven in zogenaamde tribes, groepen met wie we ons (tijdelijk) sterk verbonden voelen, op basis van lifestyle of overtuigingen.
Het stedelijk ruimtegebruik flexiblilseert in hoog tempo. Wat ’s ochtends een sportschool is, kan ’s avonds gebruikt worden als filmzaal en later op de avond als dansclub. Lokale overheden worstelen met deze zogenaamde swipe places: hoe veel controle kan je loslaten als overheid en wie heeft er uiteindelijk zeggenschap als fysieke- en digitale ruimte (en eigenaarschap) in elkaar overlopen?
Groenrijk
De vergroening van de samenleving gaat niet snel genoeg. Het bedrijfsleven blijkt niet in staat om de klimaatdoelstellingen te halen. Onder druk van de bevolking heeft de rijksoverheid (samen met de EU) de touwtjes weer stevig in handen genomen, ten koste van decentrale overheden en bottom-up initiatieven. Individueel bezit is een vies woord geworden en iedere burger krijgt een vast aantal ‘planeetpunten’, waarmee je een beperkt aantal vervuilende activiteiten kan ondernemen.
Om de druk op het milieu te minimaliseren leven we zoveel mogelijk rondom OV-knooppunten en verplaatsen we ons op de (bak)fiets, stepjes of te voet. ‘Groen in plaats van blik is een verademing’, is de algemene opvatting geworden. Maar, dit komt niet zonder prijs: onze keuzevrijheden zijn niet meer zo groot als vroeger.
Beursplein
De overheid faciliteert het bedrijfsleven. Hard werken en hard genieten is de Hollandse moraal geworden. Althans, voor hen die mee kunnen komen in deze competitieve maatschappij, waar succes vooral in eigen hand ligt.
Een tweedeling ligt op de loer: sociaal én ruimtelijk. Want, ook de stedelijke ontwikkeling wordt overgelaten aan de markt. Bruisende binnensteden voor hen die het kunnen betalen en slapende woonwijken aan de rand, waar je alleen komt als je niets anders kan betalen. Nederland is opgedeeld in KernNL waar doordeweeks het geld wordt verdiend en WeekendNL waar ontspanning wordt gezocht. Als Google een grote aanbesteding voor een deltaplan bereikbaarheid wint, is de decentrale overheid écht zijn macht kwijt.
Eigenwijk
‘Een dorp in de stad’. Misschien wel de mooiste samenvatting van dit scenario. Door het besef dat leven in een wijk veel meer is dan ergens wonen of werken zijn lokale gemeenschappen steeds hechter geworden. In de wijk ken je de mensen en samen zorgen we wel dat alles op orde is. Geen anonieme openbare ruimtes, zoals in Bubbelstad, maar echte verbondenheid met de wijk.
Burgerinitiatieven werken nauw samen met lokale overheden om alles wat de gemeenschap nodig heeft samen te organiseren. De private markt mag meedoen, maar alleen als het bijdraagt aan de leefkwaliteit van de bewoners. Ook technologische ontwikkeling moet dit doel dienen. Het Rijk worstelt met deze vergaande decentralisering; bovenregionaal en nationaal beleid is lastig als de lokale gemeenschap het voordeel er niet van in ziet.
Keuzes van vandaag bepalen de toekomst
De kans dat precies één van de scenario’s werkelijkheid is geworden in 2049 is nihil. Maar, in elk scenario herken je duidelijk maatschappelijke en bestuurlijke trends die nú spelen. De toekomst is met grote onzekerheid omgeven. Oefen met de toekomst en je ziet: keuzes van vandaag bepalen hoe we straks met elkaar samenleven. Over clichés gesproken.
Meer weten?
Lees hier het hele rapport. Heb je meer tijd? Er is ook een verdiepend rapport. Of ontdek spelenderwijs via de quiz, welke toekomst jou het meeste ligt.
Mee denken?
In 2019 zal het PBL een serie workshops organiseren om samen met belangstellenden aan de slag te gaan met de scenario’s en deze in te zetten voor de strategische beleidspraktijk. Interesse om mee te doen? Neem contact op via: info@pbl.nl