Duurzame ambities waarmaken in een spinnenweb van stakeholders
‘Hoe duurzaam is het nou echt, wat we doen?’ Een belangrijke én ingewikkelde vraag, die Dion van Steensel – directeur van energie- en afvalbedrijf HVC – maar al te graag stelt. Tijdens de IBP-lunch van 6 juni zette hij de zaal aan het denken met een betoog over duurzame dilemma’s, leiderschap, samenspel met vele partijen en (gebrek aan) publiek-private samenwerking.
|
In 1 minuut – drie strategieën van Dion van Steensel om stakeholders mee te krijgen met duurzame ambities:
|
Een ‘bedrijf van de overheid’: hoe ziet het HVC-model eruit?
Dion van Steensel zit als directeur van HVC in een bijzondere positie. HVC heeft 43 gemeenten en 6 waterschappen als directe aandeelhouders. De meeste daarvan zijn zowel aandeelhouder als opdrachtgever, en dat geeft een bijzondere dynamiek.
‘Als opdrachtgever zeggen de meeste gemeenten en waterschappen: hoe duurzamer, hoe beter. Maar als aandeelhouder gaat het ook over winst en wat de publieke opinie is.’
HVC is in 1991 ontstaan vanuit de verzelfstandigde huisvuilcentrale Alkmaar. Het inzamelen en verwerken van afval stond in die tijd centraal. Inmiddels is het aantal aandeelhouders sterk toegenomen en richt het bedrijf zich steeds meer op het hergebruiken van grondstoffen en het verduurzamen van de energiehuishouding. Denk aan het benutten van de restwarmte van de afvalverbranding, compostering en zelfs het produceren van zonne- en windenergie.
De moeilijkheid van dit model
HVC is kortom niet stil blijven staan. Bij het verleggen van de focus van afvalverwerking naar duurzame energie en grondstoffen bevond het bedrijf zich vaak genoeg in een lastige positie. ‘Naast de wensen van aandeelhouders, hebben de banken investeringseisen die voor onze activiteiten lastig zijn, en willen inwoners dat het betaalbaar en makkelijk blijft.’
Logische wensen, die helaas niet altijd even makkelijk te combineren zijn: ‘Iedereen zat hierbij vanuit z’n eigen denkkader naar ons te kijken, met op zichzelf zeer gerechtvaardigde eisen. De combinatie van die eisen is alleen wel een behoorlijke puzzel.’
Om hierbij een goede balans te vinden is het volgens van Steensel van belang dat overheid en bedrijfsleven dicht tegen elkaar aan werken. ‘Het scherpe onderscheid tussen overheid en bedrijfsleven maakt het lastig om goed samen te werken. Het voordeel van ons model is dat de overheden die over de maatschappelijke opgave gaan, gezamenlijk kunnen bepalen wat de gewenste balans is tussen duurzame ambities, financiële eisen, en wensen van inwoners.’
Hoe maak je in dit spinnenweb duurzame ambities waar?
Dion van Steensel gebruikt in het samenspel met stakeholders verschillende strategieën. We noemen er hier vier:
Garanties: ‘Ik wil nu de afspraak maken: er komt protest, laat dat aan ons’
Zijn favoriete uitspraak als hij een gemeente moet overtuigen om een extra kliko voor afvalscheiding te introduceren. ‘Er komt protest, dat weet je van tevoren. Laat het aan ons om daarmee om te gaan en als je de kliko na een jaar echt weg wil halen, dan doen we dat en zijn de kosten voor ons.’ Tot nu toe heeft HVC dit nog nooit hoeven doen.
Ga duurzame dilemma’s niet uit de weg: ‘We zijn dol op dit soort dilemma’s’
Het helpt om de ingewikkelde dilemma’s die er altijd zijn als een mooie uitdaging te zien. ‘HVC importeert nu afval uit Engeland, omdat het duurzamer is dit afval hier te verbranden met energieterugwinning, dan het te storten in Engeland. Maar natuurlijk is recyclen in Engeland beter. Dit is een transitieoplossing, uiteindelijk moeten we in heel Europa minder verbranden.’
Initiatief: ‘We bedenken vaak projecten waar we het draagvlak bij organiseren’
HVC bestaat vooral uit ingenieurs, die willen bedenken hoe ze iets technisch kunnen oplossen. Dus meestal is de uitvoering het vertrekpunt en wordt vanuit concrete plannen gekeken wie hieraan bij wil dragen.
Geduld: ‘Soms wachten we gewoon even een paar jaar’
Met zoveel aandeelhouders heeft niet elke partij op elk moment dezelfde duurzame ambities. Soms is het ook de kunst om geduld te hebben en het later nog eens te proberen. ‘En het moet bij je passen om duizend keer hetzelfde verhaal te willen vertellen, want er komt een moment dat er toch iets mee gaat gebeuren.’
De uitdaging van dit jaar: denken en doen bij elkaar weten te vinden.
Van Steensel ziet de komende tijd een grote uitdaging om het denken en doen rondom klimaat en de energietransitie goed bij elkaar te houden. ‘Een groot deel van waar bij de RES-tafels nu over gesproken wordt, moeten wij uiteindelijk realiseren.’
Over die uitvoering maakt hij zich zorgen, gezien het scherpe onderscheid dat we in Nederland hebben gemaakt tussen beleid en uitvoering en tussen opdrachtgever en -nemer. Komend jaar volgen we van Steenstel, om te kijken of het gaat lukken om de regionale energiestrategieën en de uitvoering daarvan genoeg op elkaar aan te laten sluiten.