Regio-indeling voor regionale energiestrategieën definitief
Voor een optimaal rendement uit Regionale Energiestrategieën (RES) is een logische, op het vraagstuk toegesneden regio-indeling nodig. Die indeling is onlangs bekend geworden. Op de kaart van Nederland zijn 30 regio’s uitgetekend, waarin gemeenten, waterschappen en provincie elkaar gevonden hebben en elke regio werkt aan een eigen RES. IPO-bestuurder Jop Fackeldey prijst de energie en motivatie van de lokale en regionale overheden om elkaar te vinden: ‘Er is niets van bovenaf ingetekend. De regio’s volgen daarom de logica van onderop.’
Iedereen aan boord
Het “Grand Design” is in het Parijse klimaatakkoord geschetst. In Den Haag is onlangs het eerste ontwerp van het klimaatakkoord gepresenteerd, dat de landelijke afspraken en ambities schetst. Daarin hebben ook de regionale-energiestrategieën een plek verworven. Hoe zorg je voor een praktische, herkenbare strategie om dicht bij huis het klimaat te ontzien en de uiterst ingrijpende energietransitie concreet vorm te geven? Die ontwikkel je bij voorkeur regionaal. IPO, VNG en UvW hebben afgesproken het aan de gemeenten, waterschappen en provincies zélf over te laten om logische regio’s te vormen. Jop Fackeldey heeft dat proces namens IPO ‘op gepaste afstand’ gevolgd. ‘Natuurlijk waren er vooraf wel ideeën’, begint Fackeldey. ‘Zo moet een regio wel voldoende schaal hebben om effectief iets te kunnen uitrichten, maar tegelijk ook dicht bij burgers en bedrijven staan, vanwege het cruciale draagvlak.’ Verder zijn er eigenlijk maar twee uitgangspunten, zegt hij: ‘De regio’s moeten bij elkaar opgeteld landelijk dekkend zijn en ze overschrijden liefst géén provinciegrenzen.’ De eerste voorwaarde betekent dat iedereen hoe dan ook aan boord is en meedoet, het laatste uitgangspunt is overal gehaald, met uitzondering van de regio Food Valley op het grensgebied van Utrecht en Gelderland.
‘Regio’s moeten schaal hebben en tegelijk dicht bij burgers en bedrijven staan’
Rekening houden met lokale omstandigheden
Nu is Nederland al op tal van thema’s in regio’s ingedeeld – denk aan de veiligheidsregio’s of politieregio’s. Maar daar geografisch bij aansluiten als het gaat om het ontwikkelen van een regionale energiestrategie, zou voorbij gaan aan bijzondere kansen om de energietransitie een duw in de rug te geven. De samenhang van de RES-regio’s berust vaak op specifieke, met energie gebonden omstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan de aanwezigheid van een grote hoeveelheid bruikbare industriële restwarmte of aan investeringen en samenwerkingen die in het verleden al zijn opgestart. Hoe ‘eigen’ de regiovorming is, wordt bijvoorbeeld geïllustreerd door de Zuid-Hollandse eiland-gemeente Goeree-Overflakkee, die in z’n eentje een regio is geworden. Fackeldey: ‘Goeree-Overflakkee is een absolute koploper. Het eiland is al vrijwel energieneutraal, terwijl de omgeving veel minder ver is. Dat maakt van het eiland een logische regio, die zelfstandig prima verder kan.’
Nog niet alles dichttimmeren
Fackeldey is naast IPO-bestuurder ook gedeputeerde bij Provincie Flevoland en in die zin dus direct betrokkene. De zes gemeenten, het waterschap en de provincie hebben besloten samen één regio te vormen. Veel regio’s werken al aan regionale-energiestrategieën of hebben al een concept gereed. Ook Flevoland is al een eind op weg, aldus de gedeputeerde: ‘Flevoland heeft natuurlijk aardig wat windenergie en we werken al met elkaar aan de Flevolandse Energie Agenda, samen met onder andere het bedrijfsleven, de netbeheerder en Natuur & Milieu. Daarom is het voor ons logisch om samen verder op te trekken en de regionale energie-strategie met elkaar vorm te geven en in gang te zetten.’ Fackeldey pleit er wel voor om nu niet te snel alles dicht te timmeren: ‘Als regio’s behoor je wél met de landelijke muziek mee te lopen, dus het is verstandig om nu even te wachten tot er een definitief Klimaatakkoord is.’ Persoonlijk vindt hij het zorgelijk dat het akkoord al volop onderwerp is van de naderende verkiezingscampagnes, terwijl de doorrekeningen van de plannen uit het akkoord er nog niet liggen. Fackeldey: ‘Ik ben het met iedereen eens die zegt dat de maatregelen uitvoerbaar, betaalbaar en haalbaar dienen te zijn om draagvlak in de samenleving te houden. Maar laten we dan wel even wachten tot de feiten op tafel liggen. Anders verval je in retoriek die het draagvlak volkomen onnodig aantast en dat zou erg jammer zijn voor de mooie kansen die het Klimaatakkoord beslist gaat bieden.’
‘Veel regio’s werken al aan regionale energiestrategieën of hebben een concept’
Nationaal programma RES
Om te zorgen voor landelijk optelbare en onderling vergelijkbare RES-en is het Nationaal programma RES in oprichting. Hierin werken de koepels van decentrale overheden samen met het Rijk en andere stakeholders aan het ondersteunen van de regio’s bij het opstellen van een RES. Veel meer informatie hierover vindt u op regionale-energiestrategie.nl.