Geld Regiodeal moet Rotterdam-Zuid weer stevig op de been helpen
Bovenaan veel lijstjes, maar dan wel lijstjes waarop niemand hoog wíl staan. Het is al lange tijd de positie van Rotterdam-Zuid, het onder de Maas gelegen deel van de havenstad. Met 200.000 inwoners is het bijna een stad op zich, een stad met flinke problemen. De woningvoorraad moet opgeknapt, schooluitval en criminaliteit zijn er hoog, het opleidings- en inkomensniveau laag en te veel mensen zitten er zonder werk. Rijk en gemeente bestrijden die problemen al jaren samen. Deze week werd de Regiodeal Rotterdam-Zuid ondertekend, en daarmee krijgt dat werk een financiële stimulans. De komende vier jaar komt er 260 miljoen euro beschikbaar, een belangrijke impuls voor het stadsdeel.
Stad is hekkensluiter G4
Met het geld, voor de helft afkomstig uit de Regio Envelop van het Rijk en voor de andere helft van de gemeente, willen de partijen Rotterdam-Zuid en daarmee de stad Rotterdam naar het gemiddelde niveau van de vier grote steden tillen. Want de problemen in Zuid zijn zó groot dat de hele gemeente daardoor hekkensluiter van de G4 is. ‘Er is daar een zodanige cumulatie van problemen dat we als Rijk niet de ogen kunnen sluiten en kunnen zeggen: Rotterdam, zoek het maar uit’, zegt Bert van Delden, namens de Rijksoverheid bestuurslid van het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid (NPRZ) en bij BZK verantwoordelijk voor de Regio Envelop.
Geen Zuidas, maar wel aanpakken
Winfried Houtman, als concerndirecteur maatschappelijke ontwikkeling voor de gemeente Rotterdam betrokken bij de deal, zegt het zo: ‘Noem een indicator en Zuid scoort er lager op dan de rest van de stad. We zijn natuurlijk altijd een stad van gewone mensen geweest. Zuid zal dan ook geen Zuidas worden, maar er moet nu echt worden aangepakt om te voorkomen dat het nog verder wegzakt.’ De Regiodeal, een van de zes die het kabinet in de plannen heeft staan, moet daar mede voor gaan zorgen. Het geld wordt voor een belangrijk deel gestopt in het opknappen van de particuliere woningvoorraad. Pijler twee is meer en beter onderwijs. Op plaats drie staat meer werkgelegenheid. Er is ook plaats in het programma voor veiligheid, cultuur en sport.
“Zuid zal geen Zuidas worden, maar het moet nu echt worden aangepakt!”
Nederland is niet generiek
Aan de Regiodeal ging al zes jaar samenwerking tussen Rijk en Rotterdam vooraf in het NPRZ, het eerste nationale programma in Nederland. Van Delden: ‘Dat kwam er in 2012 omdat in Den Haag sinds enige tijd het besef groeit dat het generieke traject van wetten maken en geld beschikbaar stellen niet altijd optimaal werkt. We beginnen steeds beter in te zien dat Nederland niet overal hetzelfde is. De Rijksoverheid moet daarom in toenemende mate ook gebiedsgericht gaan werken. Het NPRZ is een goed voorbeeld van een gebiedsgerichte inzet. Dat geldt ook voor het aardbevingsgebied Groningen.’
Achttien jaar samen aan het werk
‘Vanuit dat inzicht zijn we de problemen samen met Rotterdam gaan aanpakken. Niet eventjes, maar tot 2030. Dus 18 jaar, gezien vanaf 2012. Het is een langdurig en weloverwogen partnership. We helpen niet alleen met geld. We hebben het ook over het aanpassen van wetten en over experimenten van andere ministeries over de volle bestuurlijke breedte. Daarmee is het een mooi voorbeeld van multi level governance. En de eerste resultaten zijn al zichtbaar. Er worden huizen opgeknapt, de Citoresultaten gaan al omhoog omdat kinderen langer naar school gaan en er komen mensen aan werk omdat ze een carrière-startgarantie hebben gekregen.’
Massa maken door Regiodeal
Ook Houtman ziet al succesjes die uit het NPRZ voortkomen. ‘Die Citoscore is een mooi voorbeeld. Het laat zien dat je met dit soort programma’s resultaten kunt halen. We zijn vooral blij dat we met het geld van de Regiodeal nu massa kunnen gaan maken. Dat is de kracht van het programma. Dat we dingen groot kunnen aanpakken en volhouden. Niet blijven hangen in versnippering, met hier en daar een leuke opsteker, maar blijvende verandering bereiken. Neem nou het verlengen van de schooltijden, een van onze belangrijkste instrumenten. Kinderen gaan nu al zes uur per week langer naar school om betere kansen te krijgen en zinvol met hun toekomst bezig te zijn, en dat heeft resultaat. Met een impuls van 60 miljoen willen we daar tien uur per week van maken.’
“Met het geld van de Regiodeal kunnen we dingen groot aanpakken en volhouden”
Geld is er voor prioriteiten
Er wordt overigens door het Rijk nu niet zomaar een zak met 130 miljoen leeggestort in Rotterdam, zegt Houtman. ’Het is eerder andersom: wij leggen een bedrag neer, compleet met onderbouwde plannen waar we het samen over eens zijn, en het Rijk verdubbelt dat bedrag dan. En samen hopen we dat onze investeringen ook een hefboomfunctie hebben.’ Van Delden: ‘De Regiodeal schrijft gericht voor wat er met het geld moet gebeuren. We hebben samen de prioriteiten vastgesteld, en in die volgorde van belang worden de investeringen gedaan. Het bedrag groeit verder inderdaad aan doordat ook andere partijen mee gaan doen. Zo komen er vier aardgasvrije wijken, waarbij het de intentie is dat er los van de Regiodeal nog eens 24 miljoen wordt geïnvesteerd.’
“We hopen dat onze investeringen ook een hefboomfunctie hebben”
Particuliere woningvoorraad
Een belangrijk deel van de 260 miljoen gaat dus naar het opknappen van de particuliere woningvoorraad. Die vormt in Zuid ongeveer 40 procent van het totale bestand, en is vaak in slechte conditie. Stad en Rijk trekken daarom samen 120 miljoen uit voor het opkopen, opknappen en weer verkopen van huizen. Als sloop de beste optie is, gaan woningen plat voor nieuwbouw. Houtman: ‘Veel van die slechte huizen worden voor relatief veel geld verhuurd. Daar kunnen we niets mee als we willen bereiken dat mensen straks ook goed kunnen wonen als ze een goede opleiding achter de rug hebben en werk hebben gevonden. Die mensen moeten we gaan vasthouden. Nu zien we dat die groep Zuid nog vaak verlaat, omdat er geen passende huizen zijn.’
Werkloosheid moet omlaag
Naast wonen en onderwijs is meer werk de derde pijler van de Regiodeal. ‘Daar zetten we vooral fors in op het bij elkaar brengen van vraag en aanbod, en op het naar de arbeidsmarkt begeleiden van moeilijke gevallen’, zegt Van Delden. ‘Daarnaast brengen we met de carrière-startgaranties werkgevers naar de mensen, en moet er veel meer contact en samenwerking komen tussen scholen en werkgevers.’ Houtman: ‘We richten ons primair op de focuswijken, waar de werkloosheid boven de 20 procent ligt. Dat heeft te maken met de wordingsgeschiedenis van Zuid, dat ooit werd gebouwd voor de havenarbeiders die van elders kwamen. Die werkgelegenheid is grotendeels weg, of het werk in de haven vraagt nu scholing die de mensen in Zuid niet hebben.’
Tandje bij op ingeslagen weg
Buiten de drie pijlers komt er ook nog geld voor veiligheid, cultuur en sport. De investeringen van de Regiodeal en de lange adem van het NPRZ moeten er samen uiteindelijk voor zorgen dat de samenstelling van Zuid gedifferentieerder wordt. ‘De kinderen met die hoge Cito-score moeten willen blijven, in een fijn huis kunnen wonen en een goede baan kunnen vinden in hun eigen buurt’, aldus Van Delden. En Houtman: ‘Met deze investeringen gaat ons dat lukken. Massa maken, volhouden en samenwerken. We zetten er gewoon weer een tandje bij op de weg die we samen met het Rijk zijn ingeslagen.’