Regionale Energie Strategie Drenthe op de rails: “Aan bestuurders met rubberen ruggen hebben we nu niks”
Het klimaatakkoord van Parijs biedt het mondiale vergezicht, maar om daar te komen moet juist op regionaal niveau een groot deel van het werk verzet worden om de energietransitie aan te jagen. In Nederland werken provincies, gemeentes en waterschappen daarom aan een landelijk dekkend netwerk van Regionale Energiestrategieën (RES). De Drentse gedeputeerde Tjisse Stelpstra en wethouder René van der Weide van de gemeente Emmen leggen in een dubbelinterview uit hoe Drenthe de RES vormgeeft als instrument om de energietransitie te verwezenlijken. Stelpstra: “In Drenthe zien we de RES zowel als een brug naar de samenleving als naar elkaar.”
Logische eenheid
De energietransitie heeft in de komende decennia grote impact op het landschap, de openbare ruimte, de bebouwde omgeving en de samenleving als geheel. De aanleg van voldoende wind- en zonneparken, de elektrificatie van vervoer en het energiezuinig en – uiteindelijk – gasloos maken van woningen en bedrijven: het zijn stevige uitdagingen voor besturen op alle niveaus. De Regionale Energiestrategie is een uitstekende manier om hier werk van te maken, vinden zowel Stelpstra als Van der Weide. “De regie moet wat mij betreft zoveel mogelijk op lokaal niveau blijven,” stelt Van der Weide, “maar als overheden heb je elkaar hierin hard nodig. De twaalf gemeentes van de provincie Drenthe kunnen dit ook niet ‘ieder voor zich’ op zich nemen. Als provincie vormen we samen een logische eenheid om een Regionale Energiestrategie overeen te komen en uit te voeren.”
“De regie moet zoveel mogelijk op lokaal niveau blijven, maar als overheden heb je elkaar hierin hard nodig.”
Spelregels bepaald
De provincie, de twaalf Drentse gemeenten en de waterschappen zijn sinds dit voorjaar met elkaar- en met stakeholders als landbouworganisatie LTO en werkgeversorganisatie VNO in overleg over de Drentse RES. De gemeenten hebben destijds een startconferentie belegd om handen en voeten te geven aan de energietransitie in Drenthe. Inmiddels zijn de onderlinge spelregels bepaald en is in oktober een gereviseerde Omgevingsvisie gepresenteerd, die de nodige kaders stelt en de Drentse opgave van 10 pJ duurzame energie benoemt. Gedeputeerde Stelpstra: “We hebben onder andere vastgelegd dat de gemeentes veel ruimte krijgen. Maar we hebben ook aan elkaar duidelijk gemaakt dat dit niet wil zeggen dat er ruimte is om te ‘duiken’. De energietransitie houdt in dat er stevige ingrepen in het landschap gedaan zullen worden. In die situatie hebben we niks aan bestuurders met rubberen ruggen. Gemeenten, waterschappen, provincie: we zitten met z’n allen in hetzelfde schuitje. Dat doet een beroep op de onderlinge solidariteit.”
Samenleving betrekken
Wethouder Van der Weide verwacht dat de uitkomst van de RES een verdeling van de lasten van de energietransitie gaat zijn waar écht over is nagedacht, zodat te maken keuzes goed uitlegbaar zijn. Draagvlak in de samenleving is cruciaal, aldus Van der Weide. “We zullen naar de inwoners toe moeten en ze vragen waar we rekening mee kunnen houden, als er locaties aangewezen worden om een zonnepark te realiseren. ” Stelpstra en Van der Weide vinden het daarbij van levensbelang dat er tijd en ruimte wordt gemaakt om het sámen met de samenleving te doen. Daar maken de partners in de Drentse RES zich wel zorgen over. Stelpstra: “De maatschappij meenemen in de energietransitie is zó belangrijk! Daar moeten we de tijd voor nemen. Het lijkt erop alsof de deadline, het tempo waarin het moet gebeuren, het nieuw geloof vormt. Dat moeten we niet laten gebeuren!”
“De maatschappij meenemen in de energietransitie is zó belangrijk! Daar moeten we de tijd voor nemen.”
Geen afvoerputje
De Drentse RES wordt door Stelpstra en Van der Weide nadrukkelijk ook gezien als een gezamenlijke verdedigingslinie die voorkomt dat de regio extra belast wordt omdat er meer ruimte is. “Er wordt gretig naar het buitengebied gekeken, maar het mag niet zo zijn dat regio’s als Drenthe en Friesland er straks de opgaven voor de Randstad bij moeten doen”, vindt Van der Weide. Stelpstra ziet het als een belangrijke taak van de provincie en de RES-partners om helder en stellig uit te leggen wat de waarde van het landschap is. “We zullen echt wel wat in moeten leveren, maar we willen niet het afvoerputje zijn. De ruimte die er is in onze provincie, is keihard nodig. Die moeten we beschermen, anders zitten we straks onder de zonnepanelen te recreëren!”
“De ruimte in onze provincie beschermen, anders zitten we straks onder de zonnepanelen te recreëren!”
Expeditie energieneutraal wonen
De vraagstukken rondom het opwekken van duurzame energie springen misschien het meest in het oog, maar ook in de bebouwde omgeving ligt er een stevige opgave. Denk daarbij onder andere aan het verduurzamen van verouderde woningen. Van der Weide: “Ik zie dat echt als een dubbele kans die we met de RES kunnen pakken. We kunnen woningen niet alleen verduurzamen, maar ook de kwaliteit van de leefomgeving verbeteren.” In de provincie Drenthe loopt al enkele jaren de Expeditie energieneutraal wonen. “In dat programma werken maar liefst 110 partners uit de provincie heel goed samen om de Drentse woningvoorraad energieneutraal te maken en het kan zó in de Regionale energiestrategie opgenomen worden”, zegt Tjisse Stelpstra. “Zo biedt de energietransitie grote kansen voor de inwoners én voor de economie.”