28 meter diepe putten onder nieuw stadsparkje
De Zonnehof in Amersfoort is getransformeerd van een onaantrekkelijke parkeerplaats naar een binnenstedelijk groen verblijfsgebied. Enthousiaste toekomstige bewoners en andere betrokkenen namen het voortouw. De gemeente faciliteerde en greep de gebiedsontwikkeling aan om uitvoering te geven aan de City Deal Klimaatadaptieve Stad.
Vijf jaar geleden was de Zonnehof in Amersfoort geen plek waar je langer dan enkele minuten bleef. “Het was hét parkeerterrein voor bezoekers van het centrum”, vertelt Barbara Bastiaanssen. ’s Avonds kwam je er liever niet. De Zonnehof was slecht verlicht en er werd soms gedeald. “Wel stonden er práchtige bomen.”
Rietveldpaviljoen
Het vertrek van de bibliotheek naar een ander locatie luidde de transformatie in van de Zonnehof. Samen met onder andere Jan Poolen van ZEEP architects and urban designers kwam Barbara Bastiaanssen op het idee de voormalige bieb om te vormen tot appartementen voor ouderen. Hun initiatief viel perfect samen met een ander plan: de culturele functie van het aan het plein gelegen Rietveldpaviljoen weer nieuw leven inblazen.
“We hebben toen met een aantal betrokken Amersfoorters het Burger Initiatief Zonnehof (BIZ!) opgericht. Ons doel was om in collectief particulier opdrachtgeverschap (CPO) de bibliotheek te verbouwen en het plein om te vormen tot park”, vertelt Barbara Bastiaanssen. De gemeente bood BIZ die mogelijkheid. “Dat we het hele plein wilden aanpakken, speelde ons in de kaart”, zegt Barbara Bastiaanssen.
Stortbuien
Het ontwerp van BIZ! werd enthousiast ontvangen op het gemeentehuis. De afdeling Leefomgeving zag ook kansen voor klimaatadaptatie. Want als het gebied toch op de schop ging, waarom niet meteen aan de slag met waterberging? Bij hevige regenval stroomde water van de Zonnehof immers regelrecht naar de lagergelegen stadsring, zó parkeergarage de Souverein in.
De gemeente stelde een centrale procesmanager aan, die de coördinatie van de gebiedsontwikkeling op zich nam. Geen overbodige luxe, gezien de veelheid aan partijen en belangen. Behalve BIZ! en de gemeente, waren namelijk provincie en waterschap bij het initiatief betrokken geraakt als co-financiers. En natuurlijk wilden ook particuliere vastgoedeigenaren in het gebied een stem in het kapittel.
Waterberging
Het was een hele uitdaging om de klimaatmaatregelen te combineren met andere functies van het plein. Doelstelling was om 60 millimeter regenwater per uur in de bodem op te vangen. BIZ! en andere belanghebbenden vonden dat prima, maar wilden het openbaar gebied ook kunnen gebruiken voor evenementen. Een wens die zich lastig verhield tot het plan om een grote wadi aan te leggen: een lager geleden gedeelte in het gras dat als waterbuffer dient.
Samen met ingenieursbureau Wareco kwam de gemeente tot een innovatieve oplossing. Er zijn zes waterputten aangelegd voor de opvang van overvloedig regenwater, afkomstig uit bestaande rioolbuizen. De putten zijn 28 meter diep en staan in verbinding met een zanderige bodemlaag waarin het water wordt afgevoerd. Onder de verharding is een 40 centimeter dikke waterdoorlatende funderingslaag aangebracht. En om de benodigde hoeveelheid waterberging te halen, zijn toch nog twee kleine wadi’s aangelegd.
Voeten
“Als je nu over Zonnehof loopt, heb je geen idee wat er onder je voeten gebeurt”, zegt wethouder Kees Kraanen, die onder meer klimaatadaptatie en groen in zijn portefeuille heeft. “Inwoners staan vaak helemaal niet stil bij de maatregelen die we moeten treffen, maar nodig zijn ze wel.”
Hij is blij met de verbeterde uitstraling van het plein. En hij is trots dat de herontwikkeling in co-creatie met inwoners tot stand is gekomen. Die manier van werken past bij een moderne gemeente. “We moeten niet alles zelf willen bedenken. Dat roept alleen maar weerstand op. En we willen juist draagvlak.”
Elisabeth Groen
“Als een burgerinitiatief past binnen ons beleid, werken we graag samen met bewoners” vervolgt Kees Kraanen. Een ander voorbeeld is Elisabeth Groen, een stadspark op de plek van het voormalige ziekenhuis. Het is een van de excursielocaties van de Dag van de Stad, die 29 oktober in Amersfoort plaatsvindt.
Het instrument City Deal speelt deze dag een prominente rol. In Amersfoort is te zien en te horen hoe dergelijke afspraken tussen rijksoverheden, steden en maatschappelijke organisaties een rol spelen in de versterking van de economie, de leefbaarheid en het innovatievermogen van de stad.
City Deal
Amersfoort is onder meer betrokken bij de City Deal Klimaatadaptieve Stad. Het project Zonnehof is daar een succesvol onderdeel van. “Vorige week hebben we nog een stortbui gehad” zegt de wethouder. “Op vele plekken in de stad liepen kruipruimtes onder, maar de parkeergarage bij de Zonnehof bleef droog. Dus dat biedt hoop.” Barbara Bastiaanssen kijkt vanuit de voormalige bibliotheek inmiddels uit op een prachtig parkje. “Tussen de middag zitten de bankjes vol met mensen die hier hun boterhammen opeten.”