Wethouder Nederveen: Samenwerking bij schuldhulp-verlening? Broodnodig!
‘Waarom is er in Zuidhorn geen voedselbank?’ Die vraag kreeg ik acht jaar geleden, als kersverse wethouder, van de gemeenteraad. ‘Die hebben wij hier niet nodig’, antwoordde ik. ‘Mensen die het financieel niet redden, kunnen zich melden aan het loket’. Acht jaar verder en wijzer weet ik dat er ook in een welvarende gemeente als Zuidhorn armoede en schulden zijn. En niet alleen bij mensen in de bijstand. Inmiddels hebben wij ook een voedselbank, waar ongeveer 20 gezinnen gebruik van maken. Mensen die in armoede leven, schamen zich. Ze voelen zich eenzaam en buitengesloten. Ze hebben veel minder kansen om zich te ontplooien en te ontwikkelen. Bestrijding en voorkoming van armoede en schulden is daarom een van mijn belangrijkste speerpunten geworden. Lokaal, regionaal én landelijk. Samenwerking is daarbij het sleutelwoord.
Lokaal en regionaal
In Zuidhorn hebben we al heel lang beleid op het gebied van inkomensondersteuning en schuldhulpverlening. Daarnaast zijn we gaan samenwerken met regionale partners als Jeugd Sport- en Cultuurfonds, Stichting Leergeld, Stichting Urgente Noden, Humanitas, Kerkelijk Platform en Schuldhulpmaatje. Dit voorjaar hebben we het aantal partners uitgebreid tot ruim 60: maatschappelijke organisaties, maar ook zorg- en onderwijsinstellingen. Samen met hen hebben we het Armoedepact Westerkwartier opgesteld en ondertekend. Ook Grootegast, Leek en Marum, met wie we vanaf 1 januari 2019 de gemeente Westerkwartier vormen, doen daarin mee. Met elkaar gaan we het Armoedepact omzetten in acties. Het belangrijkste is dat we elkaar kennen en dus snel kunnen schakelen, cruciaal voor vroegsignalering.
Blokchain
Armoedebestrijding bij kinderen pakken we in Zuidhorn innovatief aan. Tot voor kort verstrekten we per kind drie vouchers voor een speelgoed-, een kleding- en een sportwinkel. De lokale ondernemer betaalde een deel van die voucher. Een werkend systeem, maar arbeidsintensief, lastig te controleren en stigmatiserend. Afgelopen jaar hebben we met een start-up softwareontwikkelaar een toepassing ontwikkeld met blockchain. Elk gezin krijgt een app, waarmee zij bij een flink aantal plaatselijke ondernemers 300 euro per kind kunnen besteden. Ze betalen via de app en realtime. We krijgen hiervoor enthousiaste reacties uit het hele land en wonnen onder andere de Juryprijs bij het VNG Realisatiecongres.
Landelijk
Sinds 2014 ben ik ook landelijk actief om armoede en schulden te bestrijden, en wel vanuit de VNG-commissie Werk en Inkomen. Samen met mijn collega’s adviseer ik het Rijk op dit gebied. Ik ontdekte dat armoede een moeilijk te bestrijden ‘veelkoppig monster’ is. Er zijn veel partijen bij betrokken, die vaak onafhankelijk van elkaar werken. Bovendien is het eenvoudiger dan ooit om beslissingen te nemen en zaken aan te schaffen zonder de financiële gevolgen doordacht te hebben. Vanuit de commissie mocht ik ook deel uitmaken van het landelijk overleg Intensivering Armoedebestrijding en Schuldhulpverlening, waarin toenmalig staatssecretaris Jetta Klijnsma periodiek sprak met alle landelijke partijen – en dat zijn er nogal wat – die op dit gebied een rol spelen: van VNG en Kerk in Actie tot Resto van Harte en de Kinderombudsman. We overlegden over samenwerking, namen kennis van goede voorbeelden en adviseerden de staatssecretaris.
Beter en veiliger
Er gebeurt dus veel, lokaal, regionaal en landelijk. Maar toch… Hoe kunnen we lokaal goed schuldhulpverlening bieden, als het Rijk vooraan staat bij het innen van boetes? Hoe kunnen we lokaal mensen helpen met budgetbeheer, als de toeslagen vanuit het Rijk binnenstromen? Hoe kunnen we ons budget effectief inzetten als een groot deel al nodig is voor beschermingsbewind, waartoe de rechter besluit en waarop we geen enkele invloed hebben? Belastingen en heffingen komen van alle bestuurlijke niveaus, maar het zijn ónze gezinnen die hun huishoudboekje niet kloppend krijgen. Zij moeten zich niet druk hoeven maken over het verband tussen voorschotten, toeslagen, heffingen en boetes. Systemen kunnen dat veel beter en – via innovatieve technieken als blockchain – ook veiliger. Kortom: de politieke wil, de initiatieven en de technieken om armoede en schulden aan te pakken zijn er. Nu nog beter samenwerken! Dat is broodnodig. Daarom ben ik erg blij dat Schuldhulpverlening expliciet is opgenomen in het Interbestuurlijk Programma. Aan de slag dus!
Bert Nederveen is wethouder in Zuidhorn